Sinds 1 september is de Bijlmer hammam officieel geopend. Ieder weekend kunnen bezoekers van de voormalige Bijlmerbajes er terecht voor een stoombad, sauna en massage. De hammam is onderdeel van het Tijdelijk Museum en Lola Lik, een creatieve broedplaats van en voor vluchtelingen.
Door Hella de Groot
De Bijlmer hammam komt uit de koker van kunstenaar en sociaal entrepreneur Teun Castelein die het concept met nieuwkomers van het asielzoekerscentrum (azc) heeft ontwikkeld en uitgewerkt. De hammam kon mede dankzij een succesvolle crowdfunding worden gerealiseerd.
Complex
Onze gids, de Syrische Maddi, gaat ons voor in het naar eucalyptus geurende trappenhuis dat uitkomt op de gang met aan weerszijden de hammamruimtes. Tot sauna-, massage-, en stoomruimtes getransformeerde cellen zijn het. Gedetineerden van de Bijlmerbajes werden in dit deel van het gebouwencomplex ondergebracht voor hun registratie. In de tijd van de Bijlmerbajes (in 2016 gesloten) werd dit deel van het complex ironisch ‘de sauna’ genoemd; met de Bijlmer hammam wordt het er daadwerkelijk één.
Maddi runt de hamman met (vrijwillige) medewerkers van het azc. Daarmee eren ze de traditie van de Syrische hammamcultuur, die door de oorlog vrijwel compleet werd vernietigd. Maddi en de andere vrijwilligers van de hammam hebben maanden aan de transformatie gewerkt. Het had wat hem betreft sneller gekund, maar, zo zegt hij in een mengeling van Engels en Nederlands: ‘In Nederland heb je voor alles regels en op vergunningen moet je heel lang wachten.’
Tegels
Hij wijst op het fraaie mozaïek op de zwart/witte tegels in de hal: als je goed kijkt is in de zwarte tegels de naam Bijlmer Hammam te herkennen. De betegelde wanden van de hammamruimtes ogen sober en strak, met planten verfraaid en voorzien van licht waarvan de kleuren naar wens kunnen worden aangepast. Goed gedaan, maar wel een beetje claustrofobisch. Het is tijdens de rondleiding lastig om te vergeten dat het hier om cellen ging waar gedetineerden zaten. Dat is de reden, vertelt Maddi, dat de architect van de Bijlmerbajes, Luuk Burgers, geen voorstander was om hier een hammam te vestigen. ‘Hij geloofde niet dat je de geest van deze plek kunt vergeten.’ Een voormalige gedetineerde vond het prettig om er te zijn, voegt Maddi eraan toe. Prettig om er nu als vrij man rond te lopen. En zelf heeft Maddi geen moeite met kleine ruimtes: ‘Toen ik aankwam in Nederland heb ik met wel drie mensen in zo’n ruimte gewoond.’
We zijn er stil van.
Het bajesverleden van de Bijlmer Hammam schrikt bezoekers overigens niet af, de reserveringen stromen binnen. Op de vrijdag is de hammam open voor vrouwen, op de zaterdag voor mannen, op de zondag zijn beiden welkom. Voor de toegangsprijs van 28 euro krijgt de bezoeker een Syrische hammambehandeling (inclusief bodyscrub en korte massage) van 45 minuten. Reserveren kan via [email protected].
