In 1910 bepaalt de gemeente Amsterdam dat de Albert Cuypstraat, de Lindengracht, de Ten Katestraat en de Dapperstraat in Oost voortaan ‘ventstraten’ zijn. Oost krijgt zo een buurtmarkt die gaandeweg uitgroeit tot een multiculturele wereldmarkt die dagelijks door mensen uit heel Nederland wordt bezocht en ook bij buitenlandse toeristen populair is.
Lewis Daniels
Grootste beroemdheden van de Dapperstraat zijn – naast dichter J.C. Bloem (Domweg gelukkig, in de Dapperstraat) en Afrikadeskundige Olfert Dapper zelf – misschien wel de reigers, die zich altijd bij de viskramen ophouden. Ze zijn zowel gehaat als geliefd. Gehaat door de handelaren en geliefd door de bezoekers. Engelse fotografen bezochten de markt speciaal om de reigers vast te leggen. Studenten van de kunstacademie maakten een reportage over de vogels.
Andere, minder zichtbare grootheden van de Dapperstraat zijn de kraamopbouwers. Als de markt voor het publiek opent hebben zij er al een lange ochtend opzitten. Aan het eind van de dag maken zij de Dapperstraat weer toegankelijk voor verkeer. Tussendoor voeren ze in hun loods reparaties uit, zoals het lassen van gebroken buizen en het herstellen van beschadigd dekzeil. Onmisbare krachten die voortdurend het weer in de gaten houden. Op de markt bepaalt het weer alles.
Bjorn (34) is sinds jaar en dag kraamopbouwer. Twee andere banen die hij tussentijds had waren van korte duur. De liefde voor de markt bleek te sterk. Het is vooral de diversiteit die hem trekt. ‘Bij mooi weer geniet iedereen van de zon. In de winter gooien we sneeuwballen.’ De meest bizarre gebeurtenis die Bjorn zich herinnert is een verdwaalde bus 37 die vastliep tussen de kramen omdat de chauffeur te vroeg afsloeg. ‘Dat was vrij extreem’, lacht hij, ‘maar geen dag hier verloopt hetzelfde.’
De kraamopbouwers beginnen al om zes uur ’s ochtends. Eén man verplaatst de kramen met een trekkar en acht man bouwt ze op. Weer of geen weer. In principe gaat de markt altijd door. ‘Bij harde wind stellen we het opbouwen uit tot het minder waait. Alleen bij noodweer wordt de markt afgelast.’ Zodra de vaste plekken gereed zijn, verloot de marktmeester de overige plekken. Dat gaat per nummer.
Sommige vaste verkopers krijgen hun koopwaar aan hun kraam bezorgd. Zij bewaren hun spullen in de nabijgelegen opslagruimtes. Andere markthandelaren nemen zelf hun goederen mee. Op de ruim 250 plekken staan niet alleen kramen, maar ook viskarren of koelwagens. Het streven is om concurrenten niet naast elkaar te plaatsen. Doordat veel verkopers vergelijkbare producten aanbieden is dat soms toch onvermijdelijk.
Vanaf twaalf of één uur ’s middags, afhankelijk van de drukte, hebben Bjorn en zijn collega’s een paar uur pauze. Door deze vrije uren kan Bjorn zijn kinderen zelf uit school halen, net als zijn collega’s die ook vader zijn. Normaal komen ze kwart voor vier terug naar de markt, maar bij slecht weer is dat eerder. De verkopers willen dan vroeger naar huis. Ten gunste van de verkopers blijft de markt op mooie dagen zo lang mogelijk open, maar om 18.00 uur moeten de kramen zijn afgebroken.
Hoewel de Dappermarkt na de Albert Cuypmarkt nog steeds de drukstbezochte markt van Amsterdam is, lopen de bezoekersaantallen en omzet, mede door internet, al jaren terug. Tegelijkertijd blijven de hoge grondprijzen stijgen, waardoor de huur van de standplaatsen nog verder omhoog schiet. Het parkeergeld voor de auto’s komt daar nog bij. Handelaren in typische ‘Dappermarkt-producten’, zoals textiel, verliezen terrein. De gemeente is daarom gestart met een experimentele zone op de markt. Gezocht wordt naar aanbieders van vernieuwende producten die meer bezoekers trekken.
In oude, huidige of toekomstige vorm, voor velen blijft de Dappermarkt een onvervangbare plek. Ook voor Bjorn.
De Dappermarkt heeft ook deze lente en zomer weer zondagmarkten. Deze staan gepland voor 26 mei Voorjaarsmarkt, 10 juni Pinkstermarkt, 30 juni Zomermarkt, 25 augustus Midzomermarkt, 29 september Jaarmarkt. Wie een kraam op deze dagen wil huren kan mailen naar [email protected].
Kijk voor meer info over de experimentele zone van de Dappermarkt op www.amsterdam.nl. Algemene informatie over de Dappermarkt check www.dappermarkt.nl
