‘Waar denken jullie aan bij het woord column?’ ‘Colosseum mevrouw!’ roept een leerling met oortjes in en een capuchon op. Ik proest het bijna uit van het lachen maar bijt op mijn kaken om het niet te laten merken. Vol verbazing complimenteer ik hem met deze snelle associatie. Vandaag geef ik een workshop column schrijven aan een VMBO-K klas in de Bijlmer. Deze workshop heb ik de afgelopen weken op veel verschillende scholen gegeven namens stichting Nowhere.
Bij het bespreken wat een column is, reageren de leerlingen uitbundig. Maar het is doodstil wanneer we het hebben over onderwerpen voor hun eigen column. Ik stel de pubers dan vragen die ook veel volwassenen zouden afschrikken. Wat wil jij vertellen aan de wereld? Wat zit jou dwars? Waar ben je verbaasd over? Wat zou je graag anders willen? Wat heeft jou veranderd? Toch ben ik geschrokken over hoe terughoudend de leerlingen zijn.
Met name de VMBO’ers en gymnasiasten lijken onzeker. ‘Mag ik het ook niet voorlezen? Ik denk dat mijn stukje niet heel goed is,’ heb ik meerdere gymnasiasten horen zeggen. En een aantal VMBO’ers mompelen vaak: ‘Nee, ik lees het niet voor, het is toch fout en het slaat nergens op wat ik heb geschreven. ‘ Ik leg ze dan uit dat een creatieve uiting nooit fout kan zijn. Maar aan de fronsende wenkbrauwen zie ik dat ze dat betwijfelen.
De gymnasiasten zijn mogelijk zo onzeker omdat ze worden lamgelegd door de hoge druk die op hen ligt om op een heel hoog niveau te blijven presteren. Die druk wordt veroorzaakt doordat zij te vaak hebben gemerkt en gehoord dat ze iets heel goed doen. De leerlingen van het andere uiterste, VMBO’ers, hebben vaak gehoord dat ze iets niet kunnen. Hierdoor zijn velen van hen bang en ze verwachten te falen.
Ik hoop dat met name de leerlingen van de uiterste opleidingsniveaus geleerd hebben van mijn les dat falen onmogelijk is bij creativiteit. Elke belevingswereld is uniek en daarom is iedere creatieve uiting waardevol. De ‘goed’ en ‘fout’ etiketten kunnen daar niet op worden geplakt. Maar de VMBO-K leerling die ‘Colosseum’ roept bij het woord column, heeft wel iets goeds gedaan. Hij staat open voor elke associatie en maakt mij bewust van mijn vooroordelen. Daar kunnen vele kunstenaars nog iets van leren.
Voor meer informatie over de workshop en het bijbehorende Parool columnfestival zie columnfestival of nowherel
