17 Heel vroeger las ik alle boeken van Evert Hartman en Thea Beckman. Blind. Ik vond alles fantastisch en kon niet wachten tot de volgende uitkwam. Lang miste ik dat gevoel, van een schrijver die zo exclusief voelt dat je het gevoel hebt de enige lezer te zijn. Maar sinds een jaar of tien is daar David Vann. Alles wat de man schrijft vreet ik op, net zo gretig, met hetzelfde volstrekt onzinnige gevoel dat deze schrijver alleen door mij gelezen wordt – en dus wel alleen voor mij zal schrijven. Dat hij in 27 talen vertaald wordt doet aan mijn kinderlijke genieten niets af.
Want man, wie anders wil dit lezen? Of beter: wie durft? Vann is een loot van een ernstig getroebleerde familie, waar de zelfmoorden talrijker zijn dan standhoudende huwelijken. In een omgeving, Alaska, waar de jachtgeweren met de whisky worden meeverkocht in troosteloze uitdragerijtjes. Gerund door ongetwijfeld weer een van de ruige, gewelddadige neven van Vann.
Bent u daar nog? Dan durf ik nu wel te vertellen dat Vann deze roman begint met een proloog, waarin hij meldt dat zijn stiefmoeder hem zojuist nieuwe informatie heeft verschaft over de zelfmoord van zijn vader. Over die zelfmoord schreef Vann zijn eerste bestseller, Legend of a suicide. De laatste keer dat ze hem zag, vertelt de stiefmoeder nu pas aan David, had hij een magnum .44 revolver bij zich. En zodra ze die zag, wist ze dat die voor haar bedoeld was.
Die informatie, het idee dat zijn vader wellicht van plan was meer mensen mee de dood in te nemen, is voor Vann aanleiding opnieuw in de laatste weken van het leven van vader Jim te duiken. En dat doet hij zonder enige terughoudendheid. Iedereen die wel eens te maken heeft gehad met depressie (persoonlijk, of bij een naaste) zal rillend van herkenning de bladzijden omslaan.
David Vann heeft de gave om zijn verleden en zijn familie op een afgrijselijke en evenzo liefdevolle wijze te beschrijven. Je moet mee in de wanhoop, of je wil of niet. En altijd zul je er wat in herkennen. De liefde voor familie, de teleurstelling en het steeds net niet opgeven. Of de omschrijving van een lucht, De lucht is koud en vochtig, geen god heeft zich gemanifesteerd, geen hossende menigte zich verzameld. Er gebeurt niets in Jims leven. Het probleem is de strijd tegen het niets. En de pijn in zijn hoofd. Het vreet zich in je.
Een macabere dans is het, dit boek. Onafwendbaar raas je met Jim mee naar de afgrond, en toch zijn er genoeg droogkomische oplevingen om het vol te houden – zowel voor de lezer als voor de personages.
Niet onbelangrijk: de Nederlandse uitgever heeft het als enige ‘aangedurfd’ om zes extra verhalen toe te voegen. Ze vormen een mooie bedding voor de hoofdmoot van het boek. Lees maar. Ik kijk vast uit naar de volgende.
_____
Heilbot op de maan is geschreven door David Vann
vertaald door Arjaan en Thijs van Nimwegen
verschenen bij De Bezige Bij
Corine Elemans is boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 29
