‘Hel, hel, wat nou hel. Jullie moesten eens meegaan naar de Transvaalbuurt. Jullie beseffen gewoon niet wat ik daar elke dag zie gebeuren. Huizen leeg, gezinnen spoorloos. Vorige week nog liep ik op de Tugelaweg en plotsklaps kwamen er een paar auto’s de hoek om gestoven. Vliegensvlug werden de deuren van de auto opengegooid, soldaten trapten een deur open en liepen schreeuwend naar boven.’ (Uit De eiermand van Carina Smit)
Door Rose Bartholomé en Kirsten de Wit | Beeld Annette de Brey
Onze eerste kennismaking met de ‘collectie’ van het Museum zonder Muren is een literaire wandeling door de Transvaalbuurt. De gids is een app op de smartphone. Deze virtuele gids leidt je langs straten waar bekende schrijvers hebben gewoond, zoals Nescio, Herman Heijermans en Oek de Jong. Al lopend door de buurt beluister je steeds een literair citaat van een bekende of iets minder bekende schrijver, voorgelezen door een buurtbewoner.
Enkele verhalen spelen in de jaren twintig en dertig toen veel joden uit de verpauperde Jodenbuurt bij het Waterlooplein naar de nieuwe Transvaalbuurt kwamen. Je hoort aangrijpende fragmenten over de deportaties van joden in de oorlog en over het verzet. Ook hoor je gedichten van hedendaagse dichters zoals van de Egyptische kunstenaar Shawky Ezzat. Alleen al deze literaire wandeling, die gratis te downloaden is van de website, maakt een mens nieuwsgierig naar het Museum zonder Muren.
Muurpanelen vertellen stukjes geschiedenis van de buurt |
Zonder gebouw
Wij spreken Zeraja Terluin. Zij nam samen met Daniel Metz in 2013 het initiatief voor de oprichting van het Museum zonder Muren. Het oorspronkelijke idee was om een Berlagemuseumwoning te realiseren. Een onderzoek in de buurt maakte echter duidelijk dat de buurtbewoners niet op een museumwoning zitten te wachten, maar wel graag meer kunst en cultuur in de wijk willen. De buurt als museum: een Museum zonder Muren.
‘Je woonomgeving als museum zien en deze ook de aandacht geven die het dan toekomt’, zegt Zeraja, ‘dat is het idee achter Museum zonder Muren. Het is namelijk geen gebouw. Geen plek waar je naar binnen loopt, maar de hele wijk is het museum. Museum zonder Muren is geïnspireerd op de bijzonderheden die in de wijk aanwezig zijn. Dat is een beetje breed. Daarom richten wij ons vooral op de geschiedenis van de buurt, de toekomst, de architectuur en de verhalen van de bewoners.’
Portret Mandela
Andere in het oog springende beelden van Museum zonder Muren zijn het grote portret van Nelson Mandela en zijn uitspraak Unity in Diversity op het gebouw de Krugerkop aan de Maritzstraat. En de vele muurpanelen waar kleine stukjes geschiedenis van de buurt op zijn te lezen.
Video-kunstroute ‘Anders hoeft niet vreemd te zijn’ |
Zeraja vertelt dat Museum zonder Muren nu werkt aan het programma ‘The Stranger Next Door’. In dit verband wordt op 3, 4 en 5 november een grote Video-kunstroute georganiseerd met als ondertitel ‘Anders hoeft niet vreemd te zijn’.
‘Dit project gaat over reflectie op de ander’, legt Zeraja uit. ‘Hoe kijk je naar de ander, hoe beoordeel je de ander. Het is een idee van Eva DeCarlo, gastcurator van Museum zonder Muren en buurtbewoner. Zij is geïnspireerd door het werk van Todd Weinstein, een Amerikaanse fotograaf. Hij heeft een programma ontwikkeld met een tentoonstelling over profeten. In elk mens kan een profeet schuilen. Zo kan je op elk moment naar iemand kijken alsof het een heel belangrijk iemand is, een profeet. Naar elkaar kijken vanuit nieuwsgierigheid in plaats van uit argwaan. Dat is de onderliggende idee van het nieuwe programma dat wij nu aan het maken zijn.’
Inmiddels werken Daniel Metz en Zeraja Terluin in een kernteam bestaande uit Steffen Maas, Carline Wesdorp, Laura Iqbal en San Jonker. Voor The Stranger Next Door zoeken zij Transvaalbuurtbewoners die hun huis ter beschikking willen stellen om een video-installatie te tonen. Ook vrijwilligers die aan het project mee willen werken zijn welkom.
Meer informatie www.museumzondermuren.com | Facebook
