Het leek al weer een tijdje rustig in onderwijsland. Soms duiken er berichten over personeelstekorten op, maar na een schooljaar vol stakingen leken de gemoederen onder het onderwijspersoneel weer bedaard te zijn. Was het geld dat de regering beschikbaar zou stellen dan toch genoeg? En plots was daar de aankondiging: 15 maart komt er weer een landelijke onderwijsstaking.
Melissa Plomp | Foto’s Van Koetsveldschool
Niet alleen basisscholen blijven die dag dicht, ook scholen in het middelbaar- en hoger onderwijs blijven die dag gesloten. De staking is de afsluiting van een actieweek met het motto ‘Investeer in onderwijs’, die op 11 maart begint. Deze week is niet toevallig gekozen: we zitten dan vlak vóór de verkiezingen van de Provinciale Staten. De Algemene Onderwijsbond wil die week duidelijk maken dat er een investeringsplan nodig is voor het onderwijs. Zij willen dat er nog deze kabinetsperiode een begin gemaakt wordt om de dalende leerlingprestaties en de lerarentekorten tegen te gaan.
Addertjes onder het gras
De afgelopen jaren staakten de basisscholen al een aantal keer. Het begon relatief klein in juni 2017, toen de leerlingen een uurtje later begonnen. De eisen: 1,4 miljard euro extra voor het basisonderwijs, waarvan 900 miljoen naar salarisverhogingen zou moeten gaan en 500 miljoen naar werkdrukvermindering. De regering gaf geen gehoor. Op 5 oktober en 12 december dat jaar werd er een hele dag gestaakt. Toen beloofde de regering uiteindelijk 270 miljoen uit te trekken voor salarisverhogingen en 430 miljoen voor werkdrukvermindering. Er zaten wel wat addertjes onder het gras. Zo zou het geld voor de werkdrukvermindering pas in 2021 volledig beschikbaar zijn. Uit ontevredenheid hierover volgde in 2018 nog een marathonstaking. Op 14 maart 2018 gingen daarbij de basisscholen in Noord-Holland dicht.
‘Het basisonderwijs moet veel aantrekkelijker worden, vooral de salarissen’
Achter in de Watergraafsmeer, tussen de kinderboerderij en station Science Park in, staat de Van Koetsveldschool, waar altijd een kalme en vrolijke sfeer hangt. De Van Koetsveldschool is een school voor speciaal onderwijs voor kinderen in de basisschoolleeftijd. De meeste kinderen op deze school zijn verstandelijk beperkt of hebben een vorm van autisme. Juist deze leerlingen zijn gebaat bij een goede sfeer en rust. Als je hier binnenkomt vergeet je daardoor haast dat leerkrachten het zwaar hebben. Maar schijn bedriegt.
Niet veel veranderd
Lotte Bergen is lerares in groep Kikker. Ze werkt er vijf dagen per week in een klas met twaalf kinderen in de leeftijd van vijf tot acht jaar. Als de leerlingen opgehaald zijn, zit ze na schooltijd in het lokaal met juf Esther Warnaar. Ze hebben een drukke dag achter de rug. Op woensdag wordt er, naast veel andere activiteiten ook altijd gekookt met de kinderen in groep Kikker. Lotte en Esther hebben voor de vorige stakingen een aantal ludieke acties bedacht. Zijn ze al helemaal klaar voor 15 maart? ‘Eigenlijk weten we nog niet wat we gaan doen’, zegt Lotte, ‘misschien gaan we wel naar Den Haag, waar op het Malieveld een grote bijeenkomst is’. Er is na de vorige stakingen niet veel veranderd. ‘Afgelopen oktober hebben we een eenmalig bedrag gehad. Dat was een kleine salarisverhoging die we met terugwerkende kracht nog kregen, maar onze salarissen zijn zo laag, die verhoging dat stelt niet veel voor. Wij wilden vooral graag dat onze salarissen gelijk getrokken zouden worden met die van de leraren in het voortgezet onderwijs. Waarom verdienen die veel meer? Door de salarisverhoging was het verschil even wat kleiner, maar al snel bleken de leraren in het voortgezet onderwijs ook een verhoging te krijgen.’ De onderwijsassistenten die in bijna elke klas met een juf voor de groep staan, kregen trouwens helemaal geen verhoging. ‘Belachelijk,’ zegt Lotte, ‘zij werken minstens net zo veel als wij.’
Wat er wel veranderd is, is de aandacht voor werkdrukvermindering. Een veel gehoorde klacht is dat niet alle schoolbesturen het vrijgekomen geld ook daadwerkelijk aan de leerkrachten besteden. Op de Van Koetsveldschool komt het bedrag voor werkdrukvermindering, ongeveer € 10.000,-, wél bij het personeel terecht. Er is een werkgroep opgezet die zich buigt over de besteding van het geld. Lotte zit ook in deze werkgroep: ‘We krijgen nu bijvoorbeeld geld om één keer per week te gaan sporten bij een sportschool. Esther en ik zwemmen één keer per week van dit budget. Maar dat moet wel gewoon in onze vrije tijd. We hebben ook stoelmassages geregeld. Dat was een groot succes! Binnenkort willen we die nog een keer organiseren. Verder komen er extra notebooks in de klassen, zodat we een deel van de kinderen daar zelfstandig op aan het werk kunnen zetten en we wat rustiger met groepjes kunnen werken.’
Rompslomp
Niet de grote groepen zijn op deze school het probleem, hoewel een groep van twaalf leerlingen hier misschien wel net zo intensief is om te begeleiden als een groep van dertig leerlingen op een ‘normale’ basisschool. Vooral de administratieve rompslomp kost veel tijd. Tegenwoordig worden er leuke foto’s van activiteiten online geplaatst. De voortgang van de kinderen moet in systemen worden bijgehouden. Ook zitten de leerkrachten na schooltijd in werkgroepen. Soms zijn ze zelfs in het weekend nog met hun werk bezig. Deze werkdruk maakt het, samen met het lage salaris, niet aantrekkelijk om in het onderwijs te gaan werken. ‘Als je weet dat je in het voortgezet onderwijs meer verdient, waarom zou je er dan voor kiezen om de Pabo te gaan doen?’ Langzamerhand beginnen ze ook op de Van Koetsveldschool de lerarentekorten te merken. ‘We proberen om altijd iemand voor een groep te zetten. Desnoods een assistent, zodat de kinderen niet naar huis gestuurd hoeven te worden. Er zijn ook niet veel Pabo-studenten die na hun opleiding kiezen voor het speciaal onderwijs. Het basisonderwijs moet veel aantrekkelijker worden gemaakt. Vooral de salarissen.’
Geloven Lotte en Esther dat de staking nog iets gaat helpen? Daar zijn ze heel kort over: ‘Nee.’ Toch vinden ze het belangrijk dat er aandacht gevraagd blijft worden voor de problemen. Die aandacht proberen ze ook te krijgen door hun opvallende stakingsacties. ‘Tijdens de staking in december 2017 zijn we in witte overalls op het dak van de school gaan liggen en hebben zo het woord ‘Help’ gevormd. Dit is gefilmd met een drone. We hoopten dat het filmpje viral zou gaan.’ Ze kijken op Youtube of dat eigenlijk ooit gelukt is. De teller is blijven steken op 1323 views. Meer succes hadden ze met hun actie van vorig jaar maart. Toen hebben ze bij een mars door Amsterdam in naaktpakken gelopen met pakkende slogans als ‘We laten ons niet uitkleden’. Hiermee haalden ze uiteindelijk de uitzending van Hart van Nederland.
‘We weten nog niet of we voor de komende staking weer zoiets grappigs gaan bedenken. Misschien kunnen we in die pakken nog naar Den Haag,’ peinst Lotte. ‘Ik heb jouw pak nog bij mij in de kast liggen,’ lacht Esther. Maar of het allemaal nog iets gaat opleveren? De juffen hebben er een hard hoofd in.
Het grappige stakingsfilmpje van vorige keer
