Aan het prachtige Linnaeushof staat een enorme kerk. Deze wordt de Hofkerk genoemd, maar de officiële naam is Parochiekerk HH. Martelaren van Gorcum. Wie waren deze martelaren en wat gaat er schuil achter de muren van dit gebouw? Johanna Kroon nam er een kijkje en sprak met vrijwilligers Wim Nypels en Paul van der Elst. Zij vertellen meer over de geschiedenis van de kerk en de vele activiteiten die er voor de buurt worden georganiseerd.
Johanna Kroon | Foto’s Eddy Ellert en Anja van Mil
Het is een schitterend gebouw, van binnen nog meer dan van buiten. Het is ontworpen door architect Kropholler. Ik veronderstelde dat de bouwstijl Amsterdamse School was, maar de stijl is traditionalistisch of Berlagiaans. Het gebouw heeft beelden en prachtige glas-in-loodramen van de hand van Dom Van der Meij, een Benedictijner monnik.
De heilige Martelaren van Gorcum
Niet iedere lezer van oost-online zal bekend zijn met het verhaal van de Martelaren van Gorcum. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog namen de Watergeuzen in 1572 Den Briel in. Deze protestantse opstandelingen wilden af van de Spaanse overheersing en verzetten zich tegen de Katholieke Kerk. Zij namen negentien katholieke geestelijken gevangen en stelden die voor de keuze afstand doen van hun geloof of de marteldood. De geestelijken weigerden hun geloof af te zweren en werden opgehangen in een turfschuur in Den Briel. Ze worden de Martelaren van Gorcum genoemd omdat Gorcum (Gorinchem) hun plaats van herkomst was.
Godsdienstvrijheid
Hoewel Willem van Oranje in diezelfde tijd al voor religieuze verdraagzaamheid pleitte, zou het nog eeuwen duren voor het zover was. Tussen 1566 en 1798 was het katholieke geloof verboden. In 1798 kregen de katholieken een aantal rechten terug: ze mochten hun geloof belijden, politieke functies bekleden, in overheidsdienst treden en hun door de overheid in beslag genomen bezittingen terugvragen. Ook werd de speciale belasting voor katholieken afgeschaft en mochten ze nieuwe kloosters en kerken oprichten. En wat je wel vaker ziet als iets dat lange tijd verboden was opeens weer mag: dan gaat men helemaal los! Vandaar de vaak zeer grote katholieke kerken die in die periode zijn gebouwd. Pas met de grondwet van 1848 kregen ze volledige rechten.
Het heeft in de praktijk nog heel lang geduurd voordat de vooroordelen over katholieken verdwenen. Het bekendste bakerpraatje was dat de katholieken de hele samenleving zouden willen overnemen via hun grote kindertal.
Maatschappelijke functie
De Hofkerk is in 1929 ingewijd. In de begintijd zat de Hofkerk elke zondag drie keer vol. Dat moeten in totaal zo’n 2.400 mensen per zondag geweest zijn. Die mensen woonden niet allemaal aan het Linnaeushof, ze kwamen uit heel Amsterdam-Oost, vooral uit de Watergraafsmeer en de Afrikaanderbuurt.
Oorspronkelijk waren er ook winkels in de Linnaeushof: een melkboer, een schoenmaker en zelfs een winkel met religieuze artikelen als heiligenbeelden en rozenkransen. En dat was met de grote gezinnen die er woonden waarschijnlijk geen overbodige luxe. De winkels van weleer zijn er niet meer, maar aan de grote ramen kun je nog zien waar ze gezeten hebben.
Tegenwoordig doet de Hofkerk er veel aan om een baken voor de buurt te zijn. Zo is er elke donderdag Seniorencafé, altijd gezellig. Je kunt er koffie drinken en buren ontmoeten. Er is ook een activiteitenprogramma: soms komt er een spreker, soms wordt er een uitstapje georganiseerd, soms is er gym, soms wordt er gekaart en natuurlijk is er altijd koffie. Maandelijks is er bezinningsmoment met parochiaan en vrijwilliger Frank. Dan wordt er een stukje uit de Bijbel gelezen en daar wordt er over nagepraat.
Scholieren uit de buurt kunnen een rondleiding krijgen, waarbij het hoogtepunt natuurlijk is dat ze de toren op mogen. Ze zijn dan lawaaiig als ze naar boven gaan en heel stil als ze weer terugkomen. En in de aanloop naar Kerst wordt een prachtige kerststal opgezet, heel populair bij kinderen en hun ouders. En er kan dan ook gezongen worden.
Check www.hofkerk.amsterdam
