Tweehonderdvijfenzestig kinderen zitten op de openbare Indische Buurt School, tot voor kort de JP Coenschool. Hun ouders zijn soms laagopgeleid, soms hoogopgeleid en alles daar tussen in. Vijfenveertig verschillende nationaliteiten. Ze wonen allemaal in de Indische Buurt, soms al jaren, of ze komen net uit Syrië. Hoe viert deze multiculturele school de feestdagen in december?
Tekst Hannie Raaff | Foto’s Marcel de Cnock | IJopener
Een ouderwets kerstverhaal Heel lang geleden reed mijn Joodse zwager met een slecht humeur, mijn zus en hun vier dochtertjes naar Amsterdam. Ze wonen in een dorp waar maar één school staat. En daar hebben de kinderen kerstversiering gemaakt en kerstliedjes geleerd. Sinterklaas vindt pappa prima, maar een kerstboom komt er thuis niet in. Zij vieren Chanoeka, ook met liedjes en kaarsen. Meestal is vaders wil wet, maar zijn vier kleine meisjes zijn onverbiddelijk. Ze willen een boom, net als iedereen op school. En oma heeft wel een kerstboom en die mogen zij versieren. Ze mogen zelfs kerstliedjes zingen. Zwager zit met zijn rug naar de boom en oma troost hem. Ze zegt dat het een Chanoekaboom is. Is dit nog een herkenbaar verhaal voor een openbare school in de Indische buurt, anno 2018? En zo ja, hoe lossen ze het op?
Volgens de kinderen
Raul, Charley, Romaisae en Mehdi hebben verschillende achtergronden: Belgisch, Nederlands en Marokkaans. Ze zijn het helemaal met elkaar eens: het mooiste feest van het jaar is hun verjaardag. Op school is Sinterklaas heel leuk. Hij komt naar hun school, vooral voor de kleine kinderen die nog in Sinterklaas geloven. Romaisae geloofde nooit in Sinterklaas:
‘Ik wist meteen dat het nep was’. Zij zitten nu in de bovenbouw en daar maken ze een surprise met een cadeautje en een gedicht. Maar eerst maken ze een verlanglijst en trekken ze lootjes.
Met kerst krijgt iedere klas een boom die ze zelf mogen versieren. Mehdi en Romaisae hebben thuis geen boom maar hun ouders vinden het prima dat op school kerst wordt gevierd. Mehdi: ‘Kerst is voor joden, christenen en moslims, kerst hoort bij de winter.’ Raul heeft thuis geen boom, maar ze gaan naar opa en oma in België en die hebben een grote boom en heel veel eten.
De viering van feesten wordt losgemaakt van de religie
Bij kerst op school hoort ook de gezamenlijke kerstmaaltijd. Charley heeft één kritische opmerking: ‘De bomen zijn van plastic en er hangen geen suikerkransjes in.’
Over suiker gesproken: Het islamitische Suikerfeest wordt ook gevierd op school. De moslimkinderen krijgen een vrije dag om het thuis te kunnen vieren, het lekkers dat over is mogen ze de volgende dag mee naar school nemen. De klas van Mehdi ging ermee picknicken. ‘Feest vieren op school is belangrijk’, zeggen de kinderen. ‘Het is gezellig, je krijgt lekker eten en snoep en je hoeft niet te werken.’
Volgens de directie
Feestdagen op een multiculturele school? ‘Dat moet een feest zijn voor alle kinderen en alle ouders’, vinden Sylvie van den Akker (directeur) en Mustapha Khaddari (adjunctdirecteur).
Sinterklaas komt op school, de kleine kinderen krijgen van hem een cadeautje. De grote kinderen geven cadeautjes aan elkaar, maar niet alle kinderen kunnen daarvoor steun en geld van hun ouders krijgen. Daarom krijgen alle kinderen vijf euro van de ouderraad om een cadeautje te kopen, wel netjes een bonnetje inleveren. Ze worden op school geholpen met het maken van surprises en gedichten. Kinderen in groep acht moeten zelf ideeën hebben voor surprises, zij mogen na schooltijd in het handvaardigheidslokaal iets in elkaar knutselen.
Kerst wordt dubbel gevierd: een kerstmaaltijd voor de kinderen en een maaltijd voor de ouders. ‘Nee, moslimouders hebben geen bezwaar tegen kerst’, is Sylvie’s reactie op mijn kerstverhaal, ‘we houden kerst wel een beetje neutraal. De kinderen versieren de bomen niet met engeltjes maar met vredesduifjes. We zingen geen religieuze liedjes, wel Oh dennenboom. De leerkrachten voeren een toneelstuk op, dat gaat dan over arme mensen die gaan eten bij rijke mensen. Dat is een basisthema in alle religies.’
Belangrijke islamitische feestdagen worden ook op school gevierd, zoals de Ramadan en het Suikerfeest. Het afgelopen jaar vielen die feesten midden in de zomer en konden de kinderen niet bij zonsondergang naar school komen. ‘Maar we hebben ook wel eens gehad dat Suikerfeest en Kerst bijna samenvielen’, vertelt Mustapha, ‘een vader van de kinderen was imam en ik heb hem om raad gevraagd. “Schuif Kerst en Suikerfeest maar gewoon in elkaar”, was zijn advies.’
Volgens de ouders
Gadisha is een van de actieve ouders op school. Mijn kerstverhaal is niet meer van deze tijd, op deze school, vindt zij. Kinderen zijn niet alleen moslim, joods of buitenkerkelijk. De belangrijkste regel op school is dat de verschillende groepen elkaar moeten leren begrijpen. Alle religies worden besproken binnen het vak burgerschap. De viering van feesten wordt losgemaakt van de religie. Er wordt niet gebeden, niet uit de koran of de bijbel voorgelezen. Wel vertellen de kinderen hoe er thuis mee wordt omgegaan. En ze leren dat iedereen thuis vrij is om godsdienst te beleven zoals hij of zij wil en dat je dat moet respecteren.
Ouders worden, veel meer dan vroeger, betrokken bij de gang van zaken op school. Ouders ontmoeten ouders (OOO) is een tweemaandelijkse themabijeenkomst. Iedereen neemt wat te eten mee, alle meegebrachte etenswaren zijn halal. Naast frisdrank wordt er ook bier en wijn geschonken. ‘We moeten verplicht mengen, vertelt Gadisha, ‘op de OOO avonden en op het schoolplein worden we gestimuleerd om bij ouders te gaan staan die we niet kennen.’
Meester Mustapha schuift nog even aan bij ons gesprek. ‘We zijn een gemengde school en we zijn allemaal Amsterdammers. Als er verschillen zijn, moet je elkaar ruimte bieden en goed luisteren. En iedereen moet geven en nemen.’
Het einde van het verhaal
Mijn zwager was trouwens dol op oudejaarsavond. Dan mocht hij van mijn moeder de boom aftuigen en van vier hoog over het balkon naar beneden gooien. Die vier kleine meisjes zijn zelf (groot)moeders geworden. Zij zijn hun inmiddels overleden vader en oma nog steeds dankbaar voor die mooie kerstdagen in Amsterdam. Zij wisten toen al hoe je vreedzaam kerst viert: beetje ruimte aan elkaar bieden, geven en nemen.
