Voor het eerst in dertien jaar IJopener stof ik een oud onderwerp af. Oud én actueel. Begin 2017 deed het veel stof opwaaien: de toekomstige fietsbrug over het IJ. De meest besproken, of zeg maar gerust: de meest bediscussieerde brug ooit. De Javabrug die de kop van Java-eiland met het Hamerkwartier in Noord zou verbinden. Anno nu waait het stof weer stevig rond. Met een windkracht passend bij het IJ én de discussie.
Tegenstanders lijken het gelijk aan hun kant te krijgen. Alle zes varianten van de brug zijn door Rijkswaterstaat (RWS) afgeschoten. Met één en hetzelfde oordeel: nautisch onveilig. Door het wachten op het opengaan van de brug ontstaan gevaarlijke toestanden. En moet er getrechterd worden. Bovendien komen op deze drukbevaren locatie plezier- en vrachtvaart samen. Ook zijn er te weinig wachtplekken en te veel kruisend scheepvaartverkeer.
Het advies van RWS is definitief. De minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuis, gaat over de bouwvergunning en zal dit advies volgen. Al legt de gemeente zich daar niet zomaar bij neer. Ambtenaren gaan kijken naar oplossingen voor knelpunten. Gemeentelijk jargon voor: het gaat langer duren maar we polderen stug door. Beeldend is het zeker: knelpunt. RWS stelt dat de scheepvaart letterlijk knel komt te zitten op dit smalste punt van het IJ.
Amsterdam en RWS staan lijnrecht tegenover elkaar. En waar ieder normaal mens zou zeggen: geef het op. Laat zitten die brug en doe gewoon de tunnel die iedereen wél wil, op de plek waar hij écht nodig is: achter het Centraal Station. Daar zegt de gemeente: mediation. Om hobbels glad te strijken. Al zijn het meer obstakels. Eigenlijk één groot obstakel. In het IJ. Althans zo noemt het ministerie de door Amsterdam gedroomde brug.
Tunnel versus brug. Veilig versus groots. Vol- dongen feit versus inflexibel. Stof genoeg, voor discussie én om op te waaien, tot orkaansterkte zelfs. Bestuurskundige en voormalig stadsdeelvoorzitter in Amsterdam-West Martien Kuitenbrouwer zit de gesprekken voor. Maar of er consensus komt? Rijkswaterstaat en de minister waren altijd al tegen. Een tunnel sluit beter aan bij de groei van het scheepvaartverkeer in de toekomst. Zo zeggen zij. Maar volgens de stad is een tunnel sociaal onveilig en heeft niet dezelfde capaciteit als een brug. Al doen deze argumenten slapjes aan na de bouw van de Noord-Zuidlijn. Feit is dat Amsterdam twee jaar terug met veel tamtam en zonder veel overleg de brug heeft aangekondigd. Een historische brug. Een iconisch monument. Een sprong over het IJ. En springen zullen we.
Dus volgt een spoeddebat in de raadscommissie. Om uit de impasse te komen. Of de patstelling. En vooruit, om de bezwaren van RWS op te lossen. Maar helaas. Het is eerder: terug naar af. Vrijwel alle insprekers grijpen de kans om opnieuw te wijzen op alternatieven en op nóg meer ‘knelpunten’. Bewoners van Java willen geen brug voor hun ramen. Ook Noord staat niet te springen. Voor extra wachtplekken moeten daar zelfs huizen tegen de grond. Ook Passenger Terminal Amsterdam moet plaatsmaken voor de brug, maar staat allesbehalve te springen om deze sprong over het IJ te maken. Alleen Fietsersbond Amsterdam is vóór een brug. Aan hun leden hebben zij overigens niets gevraagd. Het geheimhouden van de brief van RWS valt al helemaal verkeerd bij de insprekers. En ook raadsleden zijn boos dat De Telegraaf beter geïnformeerd is dan zij.
Verantwoordelijk wethouder Marieke van Doorninck maakt de brief alsnog openbaar. De onderhandelingen met RWS zijn volgens haar stevig maar constructief en reeds in een vergevorderd stadium. Over de brug is altijd al discussie geweest, zo stelt ze. Amsterdam richt zich steeds meer op het IJ in plaats van er vanaf. Gedeputeerde Elisabeth Post van de provincie Noord-Holland blogde eerder over de Javabrug: ‘Alsof je een zebrapad over de A4 aanlegt.’ Van Doorninck zet daar tegenover dat je ook kunt zeggen dat er een snelweg door de stad loopt. Al lijkt dit het constructieve aspect van de mediation-gesprekken niet bepaald te onderschrijven. RWS zou in deze visie namelijk moeten staan voor meer scheepvaart en langzamer varen.
Maar de gemeente heeft nog een troefkaart achter de hand: PvdA-wethouder Sharon Dijksma van Verkeer en Vervoer. Vóór de kerst wil zij nog overleggen met de minister. ‘Onze inzet is dat we eruit komen’, aldus het college. Optimistisch, maar reëel lijkt het niet. Het ministerie heeft honderden miljoenen geïnvesteerd in een nieuwe zeesluis bij IJmuiden. Haast is er ook. Eind 2018 staat het besluit gepland waar de brug precies komt, oftewel welke variant van de brug het wordt. Ook het besluit om PTA te verplaatsen, moet dan genomen worden. Vooralsnog is dit alles ‘een brug te ver’. De besluitvorming is doorgeschoven naar het eerste kwartaal van 2019. Het is nu dus een voornemen voor het nieuwe jaar. Een goed voornemen durf ik niet te zeggen. Daar zullen nog heel wat bruggenbouwers aan te pas moeten komen.
Beste Simone,
Goeie column. Ik ben het volkomen met je eens wat de brug tussen Javaeiland en Noord betreft. Het is echt van de zotte! Amsterdam heeft bij de aanleg van de Noordzuidlijn jarenlang een kans laten liggen om een fiets- en voetgangerstunnel aan te leggen, dit onder het kulargumnet dat het hellingsvlak van zo’n tunnel te groot zou zijn (denk aan het hellingsvalk van de Nesciobrug). Daarbij, als het OV staakt wordt een buis van de Ij-tunnel altijd vrijggegevn aan voetgangers en fietsers, deze tunnel was de eerste gemiste kans van Amsterdam om Noord voor eens en altijd tijdloos met de rest van de stad te verbinden, want de pont is steeds meer achterhaald en al jaren overbelast. Om over het milieu nog maar te zwijgen. Overal milieuzones, m.u.v. de grootste vervuiler: de scheepvaart. Met vriendelijke groet, Olivier Mouwe