Home Overzicht De Nieuwe Ooster: eigentijds en jarig

De Nieuwe Ooster: eigentijds en jarig

2

De Nieuwe Ooster begraafplaats bestaat 125 jaar. Een moment om stil te staan bij de grootste dodenakker van Amsterdam.

Anne-Mariken Raukema

De Nieuwe Ooster trekt veel bezoekers. Elke maand keren activiteiten als nabestaandencafé en bomenroute terug. Jaarlijkse momenten als Vader- en Moederdag en Herinnering Verlicht. Ook zijn er wandelingen en lezingen rond internationale vrouwendag en 1 mei: de socialistische route. Soms worden ontdekkingen gedaan. Zo lag Theo Thijssen in een algemeen graf. Dat werd, zoals gebruikelijk na tien jaar geruimd. Samen met de Stichting Theo Thijssen werd een sponsorloop georganiseerd. Jan Wolkers maakte een beeld. ‘Dat was de aanleiding voor de oprichting van de werkgroep Stenen Archief,’ aldus Carla van der Elst, communicatieadviseur van De  Nieuwe Ooster.

Gemeentelijke dienst
Bijna 70 procent van de Amsterdammers kiest tegenwoordig voor crematie. De Nieuwe Ooster en de Noorder zijn de enige twee gemeentelijke crematoria. Zorgvlied valt onder Amstelveen. Van der Elst: ‘Andere begraafplaatsen zijn particulier en sommigen hebben een verzekeringspoot.’ Vredenhof en Westgaarde vielen vroeger wel onder de gemeentelijke dienst ABC (Amsterdamse Begraafplaatsen en Crematoria) , maar die zijn overgenomen door de PC, een  uitvaartverzekeraar en –verzorger. ‘Net als Parijs en Londen kent Amsterdam gelukkig ook twee gemeentelijke begraafplaatsen. Dan valt er iets te kiezen.’

 Veranderende rituelen
‘Mensen nemen nu veel meer dan vroeger zelf de regie en geven zelf vorm aan de uitvaart. Het gaat er niet meer om hoe het hoort, maar om wat bij je past. Vroeger waren de keuzemogelijkheden beperkt, maar we leven in een kleurrijke stad met verschillende culturen en gebruiken’, aldus Angelique Veenman, hoofd Dienstverlening. Geen uitvaart is hetzelfde. Bij Surinaamse uitvaarten danst de kist op de schouders van familieleden mee en gaat de stoet met trommelaars en koperblazers naar het graf. Bij Chinese uitvaarten worden wierook en oude rituelen gebruikt. Het is de reis naar het dodenrijk en dan wordt namaakgeld verbrand. Er zijn begrafenissen waarbij een goed glas wijn wordt geschonken in plaats van een kopje koffie.’

Het bijzondere aan De Nieuwe Ooster
De begraafplaats speelt een voortrekkersrol in Nederland. Dat komt mede omdat de gaarde midden tussen woonwijken ligt, die cultureel heel divers zijn. De aan de overkant van de hoofdingang gelegen Koningskerk, was de thuishaven van de van oorsprong Duitse Hernhutters, die heel actief waren in Suriname. Dominee Polanen was midden jaren ’90 een verbindende factor tussen de Surinaamse gemeenschap en de medewerkers van de begraafplaats. ‘Er heerste een nogal gesloten en geheimzinnige cultuur. Dat is veranderd toen het crematorium in 1994 werd gebouwd en er meer vrouwen kwamen. De Nieuwe Ooster werd opener’,  aldus Van der Elst. Het feit dat de aidsepidemie ten einde liep, heeft ook bijgedragen aan de veranderingen. Soms nam een afscheid wel een extreme vorm aan, zoals bij een gestorven aidspatiënt die met slechts een lendendoek op een plank ter crematorium werd gedragen – een activistisch statement. De kaders van de Wet op de Lijkverbranding bieden de medewerkers emotionele bescherming, dus moest in zo’n geval het lichaam worden afgedekt, voorafgaand aan de crematie.

Tot Zover en duurzaamheid
Geen andere begraafplaats heeft een museum binnen haar muren. In Tot Zover, een aparte stichting, zijn regelmatig spannende exposities rond thema’s als dood en sterfelijkheid. De Nieuwe Ooster vindt duurzaamheid ook belangrijk. In het oude deel van Springer bestaan voorschriften voor het gebruik van materialen voor grafstenen. De stenen mogen niet uit landen komen met kinderarbeid. Dat geeft iets uit te leggen, immers glanzend graniet uit China of Indonesië is veel goedkoper dan Belgisch hardsteen.

 

2 REACTIES