Foam mag dan gevestigd zijn in een statig pand aan de Keizersgracht, dit voorjaar trekt het fotografiemuseum de wijk in met het project Twee keer kijken. Door middel van de fotografie maken twee generaties hierin kennis met elkaar. Twee keer kijken loopt in vier stadsdelen, waaronder Oost.
Door Hella de Groot | Beeld Gerard Valentijn
Een zonnige frisse maandagmorgen in Flevopoort aan het Kramatplantsoen. Madieke Hupperets (29) van de afdeling Educatie van Foam heet de deelnemers van de fotoworkshop – een aantal 60 plussers en even zovele jongeren – hartelijk welkom. ‘Jullie gaan samen fotograferen,’ legt ze uit, ‘maar eerst gaan jullie in groepjes met elkaar kennis maken’. De jongeren – tussen 13 en 17 jaar oud – zitten op de Luca Praktijkschool, om de hoek van het Kramatplantsoen. De volwassen deelnemers wonen in diverse delen van Oost. Toch is de kans klein dat ze elkaar al eens ontmoet hebben.
Zwart-wit
Verlegen zitten Amira (13) en Bilge (13) tegenover Antoinette (64) en Han (69). Alle vier hebben ze een foto van zichzelf meegenomen. Die zal het kennismakingsgesprek op gang (moeten) brengen. Han (‘Zal ik maar beginnen?’) laat twee zwart-witfoto’s uit zijn jeugd zien, een van zichzelf met zijn zusje Marijke, die het later tot fotomodel en actrice zou schoppen. Han volgt een cursus fotograferen bij Crea, daardoor kijkt hij heel anders naar de dingen om zich heen, vertelt hij. Hij vraagt de meisjes of ze ervaring hebben met fotograferen. Ze schudden hun hoofd, maar Amira zegt dat ze wel eens een selfie maakt met haar mobieltje. Ze haalt haar schoolfoto tevoorschijn, waar ze glimlachend met een aquamarijne hoofddoek op staat. Met zachte stem zegt ze dat haar tweelingzusje Lobna verderop in het lokaal zit, bij het andere groepje. Als Antoinette aan de beurt is, toont ze een zwart-witfoto uit ‘circa 1954’ die om de hoek bij het Kramatplantsoen is genomen. Ze wijst op het blonde meisje dat ze was, in gezelschap van een Indonesisch vriendinnetje. Antoinette is bij het Javaplein opgegroeid en hoopt tijdens de workshop opnieuw die plek te fotograferen. De Turkse Bilge laat haar schoolfoto zien. Met een voorzichtig glimlachje luistert ze naar de opmerkingen van de volwassenen over vroeger. Foto’s waren niet meteen klaar, je moest ze ‘laten ontwikkelen’. Dat duurde soms wel twéé weken!
Bilge luistert naar Han’s verhalen over vroeger.
Kijk en Klik maar!
‘Weten jullie wat een kader is?’ vraagt Madieke als iedereen weer bij elkaar zit voor de uitleg over portretten maken. Eén jongen maakt een vierhoekje met zijn handen. ‘Heel goed!’ roept Madieke enthousiast. Dit onderdeel heet Stop, kijk en klik. Via de beamer staan op de muur een aantal termen geprojecteerd waar je op kunt letten als je fotografeert: kader, standpunt, licht, kleur, achtergrond en ‘het juiste moment’. In junior/seniorduo’s gaan de deelnemers oefenen met portretten maken. Madieke legt de werking van de kleine camera uit. ‘Let op het groene knopje, dat is je beste vriend! En als de foto wordt genomen horen jullie een piepje. Horen jullie het piepje?’ vraagt ze, drukkend op het groene knopje. ‘Nee!’ antwoordt Hans (79, gehoorapparaat). Hij vertrouwt op de expertise van zijn jonge fotopartner Jagpreet (17). Samen lopen ze de gang op voor een geschikte achtergrond bij het portret. Jagpreet weet het meteen. Hij legt zijn hand op de top van een gevel van een grachtenpand die op de gangwand staat afgebeeld. Hij kijkt Hans strak aan. Hans kijkt terug. Klikt. En zet de camera per ongeluk uit. Jagpreet – die zelf een camera bezit – helpt Hans en neemt dan weer onverstoorbaar dezelfde pose aan – totdat beiden tevreden zijn over de opname. Dan poseert Hans. De suggestie om samen met een op de muur geschilderde vrouw op de foto te gaan wijst hij vriendelijk af: ‘Ik vind haar niet zo aantrekkelijk’. Veel leuker vindt hij het om zijn handen op een fietsstuur te plaatsen terwijl een vrouw links op de muur ‘op hem afloopt’. Zonder witte kaders lijkt het beeld levensecht.
Madieke zet de foto’s
aan het eind van de morgen op de laptop, ze worden allemaal op de muur geprojecteerd en op constructieve wijze besproken. Het ongemak van het begin van de kennismaking is verdwenen, toch nemen de volwassen deelnemers eerder het woord dan de jongeren. Die komen overigens wél los bij een leuke oefening: ze mogen de volwassenen in oplopende leeftijd naast elkaar zetten. ‘Het valt toch een beetje tegen dat ik als oudste werd geschat,’ bekent Hans met een glimlach. De volgende keer gaan de duo’s naar buiten, samen de wereld in die Oost heet.
