Volgende maand opent in het voormalige Dierenasiel aan de Polderweg een grand-café met groot terras zijn deuren. Het is bierbrouwerij & proeflokaal Poesiat & Kater. Zij is de opvolger van wat rond 1900 de grootste brouwerij van het land was: Van Vollenhoven’s Bierbrouwerij ‘De Gekroonde Valk’. Het café kwam met crowdfunding tot stand, met steun van buurtbewoners.
Door Jaap Kamerling | Beeld Gerard Valentijn
De naam van het grand-café roept associaties op met de voormalige bestemming van het monumentale gebouw, het Dierenasiel, dat hier van 1927 tot 2007 was gevestigd. Poesiat en Kater waren destijds voorman-timmerman en voorman-metselaar van de Gekroonde Valk en leiders van het Werkliedenverbond Patrimonium. Het Dierenasiel werd ondergebracht in de oude Ammoniakfabriek, die in 1885 werd gebouwd als onderdeel van de Oostergasfabriek.
150.000 liter bier
We spraken met uitbater Jorn Stouten en brouwer Eymert van Manen. Poesiat & Kater gaat op locatie jaarlijks liefst 150.000 liter bier brouwen in grote brouw- en gistketels, die voor iedere bezoeker zichtbaar in de serre van het gebouw staan opgesteld. Het meeste bier zal ter plaatse in het café en op het grote terras eromheen worden geschonken. In het restaurant kan ook uitstekend worden gedineerd. Er staan vier menu’s op de kaart van vlees en vis tot vegetarisch en er worden ook eenvoudige dagschotels geserveerd. Op de entresol kunnen ook groepen worden ontvangen.
Rond de Kerst kwamen baasjes een borreltje drinken bij het graf van hun geliefde huisdieren. |
Van Vollenhoven’s bieren
Poesiat & Kater zal onder het in Amsterdam vanouds bekende biermerk Van Vollenhoven een reeks originele Hollandse, bovengistende bieren opnieuw op de markt gaan brengen. Het grand-café wordt het eerste café in Nederland, waar alle Van Vollenhoven’s bieren, waaronder Extra Stout weer op de tap staan. In de loop van het jaar volgen drie andere bieren van de brouwer, die rond 1900 de grootste brouwerij van Nederland was. Zij exporteerde bier over de hele wereld.
Rijke historie
De Van Vollenhoven brouwerij stond sinds 1733 aan de Amsterdamse Hoogte Kadijk. In 1949 werd de brouwerij overgenomen door Heineken. Even later werd zij gesloten en werden de ketels overgebracht naar Heineken. Alleen het aloude Van Vollenhoven’s Extra Stout overleefde en werd nog op kleine schaal gebrouwen. Sinds 1990 houdt de Stichting De Gekroonde Valk de herinnering aan de brouwerij levend. Zij bracht het bronzen beeld van de gekroonde valk in 1993 terug naar de plaats, waar ooit de brouwerij stond aan de Hoogte Kadijk.
Ambachtelijke initiatief
Toen Heineken begin deze eeuw stopte met de productie van het stout greep de stichting haar kans. Zij bezit de originele receptuur en brengt het roemruchte Extra Stout weer op de markt. En vanaf maart dus ook in het 19de eeuwse Asielgebouw, dat gebouwd als fabriek bij uitstek geschikt is als onderkomen voor dit nieuwe ambachtelijke initiatief. Stout is een biersoort, die associaties oproept aan de laatste functie van het Dierenasiel, dat in 2011 gekraakt werd nadat het vier jaar leeg stond.
Dierenzerkjes
Het gebouw werd in 1885 ontworpen als ammoniakfabriek bij de Oostergasfabriek. Architect B.J.Ouendag ontwierp het in een neorenaissance stijl, die aansloot bij de stijl van de gasfabriek, gebouwd door I. Gosschalk. In 1927 verbouwde de Amsterdamse School-architect J.M. van der Meij het gebouw tot Dierenasiel nadat de gasfabriek zijn functie verloor omdat kolengas niet langer rendeerde. De meeste Amsterdammers kennen het van deze functie. Tachtig jaar lang konden omwonenden de honden horen blaffen, die hier waren ondergebracht en de katten miauwen als ze een kijkje kwamen nemen. Ik had het genoegen de laatste directeur Ger te Winkel te interviewen in 2006. Hij ontroerde me met zijn mooie relaas over het dierenbegraafplaatsje, dat naast het Asiel was ingericht en waar meer dan honderd huisdieren hun laatste rustplaats vonden. Honden – soms complete families – katten en zelfs een heuse gorilla, een kip en een gans.
Jaarlijks borreltje
Jan Blöte, een bioloog, leefde dertig jaar samen met zijn gorilla en bezocht hem daarna nog steeds op zijn rustplaatsje. Ger te Winkel maakte mee, dat een kater in een koets naar zijn laatste rustplaats werd vervoerd en onder vioolklanken ter aarde werd besteld. Elk jaar kwamen rond de Kerst baasjes een borreltje drinken bij het graf van hun geliefde huisdieren. Aan de voetstappen in de sneeuw kon je zien, dat ze weer waren langs geweest.
Zerkjes hergebruikt
In verband met de komst van Oostpoort moest het Asiel na 80 jaar verdwijnen en zou ook het begraafplaatsje geruimd worden. Als dierenliefhebber verzocht ik het stadsdeel de zerkjes op te slaan om ze te later te hergebruiken in de openbare ruimte rond het Asiel. Het stadsdeel bleek daartoe uiteindelijk bereid. Een flink aantal wordt nu liggend herplaatst aan de rand van het terras in het groen ter herinnering aan de dierenbegraafplaats. Een poëtische ode aan de dieren zal in de betegeling van het terras verwerkt worden.
Op de Valreep
In 2007 werd het dierenasiel verplaatst naar een nieuw onderkomen in Nieuw West en daarna stond het gebouw vier jaar leeg, toen in 2011 krakers er hun oog op lieten vallen. Zij stichtten er hun schilderachtige nederzetting Op de Valreep. Een geslaagd burgerinitiatief. Nadat de krakers het gebouw hadden opgeknapt organiseerden ze er voor de buurt dansavonden, Nederlandse les, yoga, filmavonden, concertjes, lezingen en debatten.
Sympathie voor krakers
De buurt keek zijn ogen uit en kreeg sympathie voor de krakers. Buurtbewoners mochten er een eigen moestuintje aanleggen, er ontstond zelfs een wachtlijst. De buurt kreeg kleur. Het stadsdeel wist aanvankelijk niet veel raad met dit staaltje van burgerparticipatie. Ze had destijds een deal gesloten met ontwikkelaar OCP, die het gebouw zou herbestemmen tot restaurant en op zoek was naar een exploitant. Maar ook de krakers kwamen met een businessplan. Het gebouw zou een sociaal-culturele functie krijgen met horeca en boven zouden krakers gaan wonen. Het stadsdeel verwees de krakers naar OCP en besloot de krakers te gedogen zolang OCP nog geen exploitant had. De exclusieve claim op het gebouw door de krakers wees het af.
Feestelijk sluitsuk
OCP voelde niet voor het plan van de krakers en zocht naar andere exploitanten. Toen zij die vond vroeg ze om ontruiming. De krakers lieten het er niet bij zitten en spanden een kort geding aan onder het motto ‘geen ontruiming voor leegstand’. Zij verloren dat bij de rechter omdat er wel liefhebbers met plannen bleken te zijn, waarin OCP meer zag. OCP verkocht het aan Boelens de Gruyter, die het gebouw prachtig renoveerde. De krakers verrasten de buurt nog eenmaal met een spectaculaire slotmanifestatie.
Gered van verval
Zelden zag de buurt zo’n spetterend buitenfeest. Met oud en jong, wit en zwart, hoofddoekjes en kleurige petjes. Keurige permanentjes naast dreadlocks. Hippies naast dametjes. Er werd vrolijk geswingd en bier gedronken. In een ouwe badkuip werd de eerste alternatieve groente geoogst. De nieuwe uitbaters zijn de krakers schatplichtig. Mede dankzij hen is het Asiel gered nadat het vier jaar leegstond en in verval raakte. Zij nodigen hen dan ook graag uit bij de opening. De krakers verdienen het, dat hun activiteiten voor de buurt ooit elders in de buurt een plek vinden. Poesiat & Kater belooft de nieuwe ontmoetingsplek met leuke activiteiten voor de buurt te worden en het sluitstuk van Oostpoort.
