In de reeks Sculpturen van Oost het kunstwerk ‘Het begon met een dubbeltje’. Het huizenhoge kunstwerk is aan de zijmuur van de zogenoemde ‘Dubbeltjespanden’ gemetseld, en vertelt de geschiedenis van de panden en haar bewoners.
Tekst en foto Méland Langeveld
De Dubbeltjespanden aan de Mauritskade zijn de eerste sociale woningen van Amsterdam. De 28 panden, met daarin 56 woningen, vormen samen een zijstraatje van de Mauritskade, en zijn gebouwd naar een ontwerp van architect Jan Willem Zoutseling.
In 2012 knapte Woonstichting De Key de woningen grondig op. Ter gelegenheid van deze renovatie, en het 145-jarig bestaan van de panden, maakte De Key in nauw overleg met de bewoners dit kunstwerk mogelijk.
Van mattenklopper tot olifant
De Dubbeltjespanden liggen haaks op de drukke Mauritskade, verstopt achter een blinde gevel. Om voorbijgangers iets van de intimiteit van het korte en smalle straatje mee te geven, en nieuwsgierig te maken naar de bijzondere geschiedenis van ‘De Dubbeltjes’ ontwierp kunstenares Marjet Wessels Boer een huizenhoge, gemetselde letterbak.
Vroeger zaten er in een letterbak bij een drukkerij zetletters. Op die manier verwijst het kunstwerk naar de krant die de Bouwmaatschappij tot Verkrijging van Eigen Woningen (BVEW) uitbracht om leden te werven voor de bouw van de Dubbeltjespanden. Later krijgt de letterbak de functie van toonkast en worden er souvenirs en pronkstukjes in uitgestald.
Ook Wessels Boer gebruikt de letterbak als toonkast. Ze verzamelt persoonlijke en historische verhalen over de Dubbeltjespanden en vertaalt die in aluminium silhouetten. De voorwerpen met een huisnummer zijn aangedragen door huidige bewoners. Het resultaat is een bonte verzameling objecten, van mattenklopper tot olifant. Tezamen schetsen de silhouetten de geschiedenis van een unieke plek in Amsterdam. Een geschiedenis die nog lang niet ten einde is. Niet voor niets laat de kunstenares vakken in de letterbak open in afwachting op verhalen uit de toekomst.
Huurprijs van 1 gulden 75
De Bouwmaatschappij tot Verkrijging van Eigen Woningen (BVEW) is in 1868 opgericht. Doel van de Bouwmaatschappij is goede, betaalbare woningen voor arbeiders te bouwen die vaak in duurbetaalde, verkrotte woningen leven. Het eerste bouwproject zijn de Dubbeltjespanden, vernoemd naar het wekelijkse dubbeltje dat de leden van de BVEW aan contributie betalen. Door het betalen van de huur en de inleg van dit dubbeltje zouden bewoners na twintig jaar eigenaar van hun woning worden. Dit is uiteindelijk niet gelukt.
De eerste vier Dubbeltjespanden dateren uit maart 1872. Door financiële problemen bij de bouwmaatschappij loopt de verdere bouw vertraging op. Het grootste deel van het straatje is in 1878 gereed. In 1885 zijn de laatste twee panden klaar. De huurprijs bedraagt 1 gulden en 75 cent per week. De panden hebben een beneden- en bovenwoning die elk een eigen toegang hebben. De oppervlakte van de woningen is ongeveer 30 vierkante meter.
Het straatje wordt tegenwoordig hoog gewaardeerd om zijn cultuurhistorische betekenis.
De BVEW ging in de jaren zestig op in ‘Onze Woning’ die in 1996 fuseerde met Woonstichting De Key. De missie van de BVEW is na 145 jaar onveranderd, want ook De Key heeft als doel: het zorgen voor goede en betaalbare huisvesting.
Marjet Wessels Boer (1978) studeerde in 2001 af aan de Gerrit Rietveld Academie, en opende haar ontwerpstudio. Studio Wessels Boer verrijkt de openbare ruimte met verrassende objecten of ingrepen die het publiek thuis doen voelen, gezelschap houden en verwonderen. Vaak is het werk van Wessels Boer geïntegreerd in architectuur of infrastructuur.
