Een jubileumnummer van Dwars zonder een portret van Dwars hoofdredacteur Martien van Oorsouw is onvoorstelbaar. We maken een afspraak in café 1900 op de Hogeweg. Nadat fotograaf Frank een paar mooie plaatjes van Martien heeft geschoten, begint Martien te vertellen over zijn achtergrond.
Tekst Lennie Haarsma | Fotografie Frank Schoevaart
‘Ik ben een typisch product van de jaren 70: niet afgemaakte lerarenopleiding, Nederlands gestudeerd, ook niet afgemaakt, diverse bijbaantjes. Kortom, een brede algemene ontwikkeling en een grote studieschuld. In 1995 stuitte ik op een vacature voor coördinator Buurtkrant in Oost. Dwars door de buurt was een fusiekrant, 24 pagina’s op A-4 formaat, samengesteld uit de buurtkranten van de Dapperbuurt, Transvaalbuurt en Oosterparkbuurt. Mijn taak was de redacties samen te brengen en de krant wat meer zichtbaar te maken in de buurt. Met meer nadruk op buurtactiviteiten en minder activistisch van karakter. Ik leerde veel buurtbewoners kennen, liep veel op straat, liet me breed informeren over de buurt.’
Hoe deed je dat, de krant toegankelijker maken?
‘Ik zat er twee jaar toen er sprake was van een verandering in het werk van het opbouwwerk. Met een paar mensen zochten we een manier om de krant meer draagvlak te geven. We zochten de samenwerking met andere organisaties in de buurt, een formule met een goede mix tussen redactionele inhoud, advertorials en advertenties. In korte tijd is de krant ontstaan zoals die nu nog bestaat. Van de 24 pagina’s waren vijf pagina’s gevuld met redactionele bijdragen van instellingen in de buurt en twee à drie pagina’s met advertenties, vooral van lokale winkeliers, niet van grootwinkelbedrijven. De identiteit van een vrijwilligerskrant moest wel gewaarborgd blijven. De zelfstandigheid van de redactie lag vast in een redactiestatuut.
‘Het schept toch een band als de hele buurt min of meer tegelijk de krant van de mat pakt’
Daarnaast waren er qua werkgelegenheid meer mogelijkheden dan nu. Er werkten vijf mensen met een Melkertbaan bij Dwars, een opmaker, vrijwilligerscoördinator, twee redacteuren en ik. En natuurlijk speelde de komst van het internet een rol. Samen met de vrijwilligers bouwden we een website. Later is die opgegaan in oost-online.’
Wat vond je belangrijk om te bereiken als hoofdredacteur van Dwars?
‘Ik vond dat de buurtkrant een krant van iedereen moest worden, een platform waar iedereen een stem in moest kunnen krijgen. De doelgroep is natuurlijk de hele buurt, rijk en arm, autochtoon en allochtoon, hoog en laag opgeleid, oud en jong, dat maakt de krant breed. We hebben veel aandacht besteed aan de diversiteit van buurtbewoners, gezorgd voor een goede mix van artikelen, makkelijk taalgebruik, veel interviews. Die formule is eigenlijk heel organisch gegroeid. Jullie zien iedereen als buurtbewoner, zei iemand een keer in de kroeg. Dat vind ik een mooi compliment.’
‘Ik was er ook erg voor dat er aankondigingen van buurtfeesten en straatbijeenkomsten in de krant kwamen. Daar-wil-ik-naar-toe is toch een andere reactie dan was-ik-daar-maar-bij geweest. We zorgden er ook voor dat de krant in één weekend verspreid werd. Het schept toch een band als de hele buurt min of meer tegelijk de krant van de mat pakt.’
Hoe kwam de krant tot stand en welke discussies werden er in die tijd gevoerd in de redactie?
‘In het begin hadden we plakweekenden waar de schrijvers hun eigen artikel opmaakten. Toen we een vaste opmaker hadden, konden we de vormgeving beter in de gaten houden. We hadden de discussies die op elke redactie spelen. De felste was een discussie over het al dan niet maken van een artikel over een aan Scientology gelinkte school in de Oosterparkbuurt. Die discussie speelde niet alleen binnen de redactie, maar ook met de school zelf.
In de begintijd voerde ik veel gesprekken over de vraag of artikelen die voor bewoners belangrijk waren, over schuldhulpverlening bijvoorbeeld of de huurtoeslag of belasting, niet vertaald moesten worden in het Turks en Arabisch. Maar het was moeilijk er vertalers voor te vinden. Bovendien bleek na onderzoek dat er maar weinig mensen in de buurt Arabisch kunnen lezen. Dus dan is dat niet zo zinvol.
En wat de telling van de Dwars betreft; we begonnen met nummer 1 in januari 1996. De eerste paar jaar maakten we elf nummers per jaar, dat is teruggebracht naar tien. Na mijn ontslag moest de frequentie helaas dalen naar zeven keer per jaar.’
Hoe is het je vergaan na je ontslag?
‘Ik had het erg naar mijn zin bij Dwars. Je kunt er je creativiteit in kwijt, gedachten die je over allerlei zaken hebt vinden hun weg in de buurtkrant, dat maakt het zinvol. Als je ontslagen wordt, dan valt dat weg. In de participatiemaatschappij, nog zo’n ontwikkeling, moesten de vrijwilligers het zelf doen, zonder betaalde begeleiding. Ik voelde er niet veel voor als vrijwilliger te gaan doen waar ik eerst voor betaald werd. Dus ik zorgde voor een goede overdracht en nam afscheid.
Ik ben nu actief in de maandelijkse talkshow van Dwars en oost-online, Dwars door Oost in de Jungle. Ik doe vrijwilligerswerk in West. En ik heb een leesclub overgehouden aan Dwars. Ik deed twee jaar geleden een oproep in de Dwarsliggertjes en kreeg 17 reacties. Taal en lezen hebben altijd mijn belangstelling gehad.’
Hoe zie je de toekomst van Dwars?
Martien bladert zo nu en dan de Dwars door, hij heeft wel een paar ideeën over de toekomst van de krant. Hij merkt dat er behoefte blijft bestaan aan een papieren buurtkrant, naast buurtwebsites, informatiekranten en gratis huis-aan-huis bladen. ‘Buurtbewoners moeten naast andere blaadjes die ze in hun brievenbus tegen komen onafhankelijke en betrouwbare informatie over de buurt kunnen krijgen. Wat mij betreft mag de frequentie omhoog naar weer tien keer per jaar.’
We nemen afscheid. Maar eerst krijgen we van Martien nog de toezegging dat hij ons een tekening zal toesturen die John Prop al in Dwars nummer 55 van Martien heeft gemaakt.
