Met een gevarieerd gezelschap vier ik mijn verjaardag in mijn tuin in de Vrolikstraat. Buurman Nyk de Vries heeft zojuist voorgedragen uit zijn roman Renger, die eind 2015 is verschenen. Daarin beschrijft hij hoe hij in Friesland als nakomertje opgroeit in het gezin van een bouwvakker. Vanaf de balkons rondom de zomerse tuin klinkt applaus na zijn voordracht.
Door Rose Bartholomé | Beeld Annette de Brey
Voor hij met voorlezen begon, vroeg Nyk: ‘Wie hier is rond de jaren dertig geboren?’ Mijn vader stak zijn hand op. Net als de vader van Nyk is ook mijn vader zuinig. Hij bewaart alles wat hij nog eens nodig kan hebben. Na afloop vraag ik mijn vader, een oud-mijnwerker uit Limburg die niet van lezen houdt, hoe hij het vond. ‘Dat heeft hij mooi opgezet! Heb jij hem dat allemaal verteld?’ Hij dacht dat het over hemzelf ging, zo herkenbaar was het blijkbaar.
Roadmovie
Nyk de Vries (1971), muzikant, performer en schrijver, begon zijn loopbaan als muzikant en tekstschrijver in verschillende bands. Maar in liedteksten kon hij zijn verhaal onvoldoende kwijt. Zijn eerste twee romans waren in het Fries. Later publiceerde hij ultrakorte verhalen en prozagedichten. Hij won het Belcampo Stipendium van de provincie Groningen en werd genomineerd voor de J.C. Bloemprijs. In september won hij met Renger de Piter Jelles Literatuurprijs. De Vries: ‘Deze roman brengt eigenlijk alles samen wat ik tot nu toe heb gedaan, daarin zijn al die geschiedenissen verwerkt.’
Renger is een raamvertelling. Renger is een vage figuur die beweert uit hetzelfde dorp te komen als de hoofdpersoon. Bij hun ontmoeting woont de hoofdpersoon net een half jaar in Amsterdam. Renger straalt losbandigheid uit, terwijl de hoofdpersoon zich juist probeert te binden. Hij laat zich, ondanks zijn argwaan, meevoeren. Hij belandt uiteindelijk in een spannende en beangstigende roadmovie.
Mooipraters
Ondertussen laat de schrijver ons kennismaken met zijn jeugd. Zijn familie heeft het niet breed. De vader is zuinig en heeft een schuur vol bouwmaterialen die hij nog eens nodig kan hebben. Een vaste uitspraak van hem is: ‘Ik hoef in mijn leven nooit weer een spijker te kopen.’ De vader kan ongeremd boos worden, hij waarschuwt in felle woorden voor mooipraters. ‘Geloof ze niet, jongen!’ roept hij. ‘Ze zeggen het ene, maar bedoelen iets heel anders.’
De hoofdpersoon probeert afstand te nemen van de onberekenbaarheid van de vader. Hij maakt zich steeds meer los. Hij koopt een tweedehands gitaar, gaat in het weekend regelmatig optreden met een band en komt terecht in een verbouwde melkfabriek. Reiziger, de eigenaar van het pand, is een inspirerende man, een vrije geest. Reiziger kent geen angst. De feesten in de oude melkfabriek zijn anders dan hij gewend is. Er zijn musici, schrijvers en notabelen. ‘De vrijheid overviel me, net als de rijkdom…’
Maar alles is niet zoals het lijkt te zijn, net zoals thuis overigens. Als hij zijn vader helpt met het rooien van aardappelen, geeft deze hem tweeduizend gulden. De caissière van de bank waar hij het geld op een rekening wil zetten, neemt het geld verbaasd aan. Ze zegt: ‘Dit ruikt naar hooi.’
Hoorspel
Renger confronteert de hoofdpersoon met zijn eigen angsten en argwaan. Wat laat je zien van jezelf. Kun je de mensen om je heen helemaal kennen? De hoofdpersoon stuitert tussen verlegen geslotenheid en een haast ongeremde expressie als hij optreedt. ‘Door mijn achtergrond als muzikant,’ legt Nyk uit, ‘vind ik het leuk om contact te maken met het publiek. Schrijven is een solitaire bezigheid. Voor mij begint het boek nu pas te leven, nu ik er de wereld mee inga. Het boek is materiaal om mee te gaan optreden.’
Nyk de Vries heeft op basis van Renger een twintig minuten durend hoorspel gemaakt voor Radio 1. Dit komt in fragmenten ook terug tijdens zijn live-optredens.
Beluister het hoorspel www.woord.nl | Voor optredens www.nykdev.nl
