Het project ‘Verdubbeling Oosterpark’ is volop in de fase van uitbreiding. Aan de noordzijde verdwenen hekken en bomen. Er komen aanbouwen en terrassen. En onlangs opende Generator Hostels haar deuren voor de hippe toerist. Ondertussen is de renovatie van het park geen groot succes te noemen: de afwatering blijkt allerbelabberdst, terwijl die er juist op vooruit had zullen gaan.
Door Arie van Tol | Beeld Hans Heitgeert
Op een winterse zondagmiddag in maart maak ik een rondje om de gebouwen die sinds kort deel uitmaken van het Oosterpark. Voorheen werden die panden aan de noordrand van het park grotendeels aan het oog onttrokken door bomen en struikgewas. En waren ze op veel plekken van het park gescheiden door hekken.
Dat het Tropeninstituut zichtbaarder is geworden, is alleen maar winst. Het enorme bouwwerk uit 1864, gebouwd als koloniaal museum, is karakteristiek en mooi. Met de komst van een terrasfunctie aan de kant van het park is de enige bijdrage van het Tropenmuseum aan de Verdubbeling genoemd. Binnen de muren van het gebouw speelden zich drastischer veranderingen af.
Enkele jaren geleden verdwenen het kenniscentrum en de bibliotheek van het Koninklijk Instituut voor de Tropen, kortweg het Tropeninstituut. Ternauwernood is de museumfunctie een jaar geleden gered: een aangekondigde forse bezuiniging op de rijkssubsidie werd gedeeltelijk teruggedraaid. Het Tropenmuseum en Tropenmuseum Junior moeten het nu met veel minder personeel stellen, maar blijven met fraaie tentoonstellingen komen. En er is dus het restaurant met parkterras: Grand Café De Tropen. Dit is niet langer alleen via het museum te bereiken, maar nu ook via ingangen aan de Mauritskade en aan de kant van het park.
Hotels
Het Amsterdam Tropen Hotel is gevestigd in de meer dan vijftigjarige toren aan de noordoostelijke rand van het park, aan de Linnaeusstraat en dicht in de buurt van het Tropenmuseum. Uit de plannen valt niet duidelijk op te maken of er een terras aan de parkzijde zal komen.
Aan de andere zijde van het Tropenmuseum (Mauritskade 61) is begonnen met de renovatie van het voormalig Ontleedkundig Laboratorium. Twee bijgebouwen worden gesloopt, een transparante aanbouw verrijst. De planning is dat vanaf medio 2017 The Lab Hotel zo’n honderd kamers gaat aanbieden in het duurdere segment.
Generator Hostels (Mauritskade 57) richt zich op een heel andere toeristengroep. Voor hip, jong en niet al te bemiddeld publiek zijn er meer dan 150 kamers (twee- en vierpersoons). Voorheen was in dit gebouw vrij diep het park in het Laboratorium Gezondheidsleer gevestigd. Het gebouw is in ere gehouden, al valt erover te twisten of de transparante opbouw wel esthetisch passend is.
In de noordwestelijke hoek van het Oosterpark, op de hoek van de Mauritskade en de ’s Gravesandestraat, krijgt het gebouwencomplex van Hotel Arena (hierin was vroeger het Sint Elisabeth Gesticht gevestigd) een flinke opknapbeurt. Er wordt ook flink uitgebreid: aan beide zijden van de kapel komen aanbouwen. Van de kapel zijn de oude gebrandschilderde ramen in ere hersteld. Die restauratie is afgerond en in de kapel zullen congressen, presentaties en vergaderingen georganiseerd worden. Club Arena (TOnight) keert niet terug, een incidenteel feest valt nog wel te verwachten.
Aan de core business van Hotel Arena verandert niets, aan de ruimtelijke omgeving des te meer. Het verdwijnen van bomen heeft het complex naar mijn mening al te nadrukkelijk zichtbaar gemaakt: steen domineert, niet groen.
1. Tropenmuseum/KIT. 2. Tropen Hotel. 3. The Lab Hotel. 4. Metis Montessori Lyceum. 5. Generator Hostels. 6. Bedrijven. 7. Dubbeltjes panden. 8. Kinderrijk. 9. Hotel Arena.
School en opvang
Aan de Mauritskade is al sinds 1904 een middelbare school gevestigd. De ‘Hoogere Burgerschool met vijfjarigen cursus’ van weleer is inmiddels veranderd in Metis Montessori Lyceum Oosterpark. In het gerenoveerde en verbouwde complex is sinds 2013 het ‘leerplein’ het leidende onderwijsprincipe. Het aantal leerlingen (600) heet niet meer van deze tijd. Om een groei naar 980 leerlingen te realiseren komt ook hier extra bouwvolume. Zo moeten de leerlingen uit Oost binnen de stadsdeelgrenzen worden gehouden als zij naar VWO, HAVO of AVO willen. In 2017 staat de oplevering van de nieuwbouw gepland.
De voormalige Openluchtschool is een gemeentelijk monument en in oude glorie hersteld ten behoeve van een vestiging van KinderRijk. Bijna honderd kinderen maken gebruik van dit prachtig gelegen kinderdagverblijf. De oude gebouwtjes die KinderRijk voorheen gebruikte zijn gesloopt. Ook hier gaat de ruimtelijke creativiteit hand in hand met een alternatieve invulling van kinderopvang. KinderDagVerblijf Mauritskade is bijzonder vanwege de fraaie tuin (inclusief een moestuintje), muziek- en dansactiviteiten, theatervoorstellingen, een kinderatelier en een gastvrouw die kookt voor de kinderen.
Sport en spel
Het aanleggen van meer recreatieve voorzieningen vormt voor een belangrijk deel het slotakkoord van de Verdubbeling Oosterpark. Een nieuw multifunctioneel sportveld (voetbal, volleybal, basketbal) van kunstgras zal tijdens schooltijden gebruikt worden door Metis en daarbuiten kan iedereen erop. Het nieuwe schoolplein van Metis zal na schooltijd dienen als skatebaan.
Jongere kinderen hoeven niet zo lang te wachten. De natuurspeeltuin, op de plek van de vroegere rozentuin, komt er begin 2016. Zo staat het tenminste in de laatste plannen. Een nieuwe speelslinger siert de buitenruimte voor het gebouw van KinderRijk en is toegankelijk voor alle (jonge) kinderen.
Er wordt zo ongeveer op dezelfde plek als voorheen weer vrij getennist. En het pierenbadje zal aankomend seizoen weer volop voor verkoeling gaan zorgen voor de kleintjes uit de buurt en die van ver daarbuiten.
De nieuwe speelslinger bij KinderRijk is toegankelijk voor alle kinderen.
Veel nieuwe terrassen
De zogeheten Dubbeltjespanden aan een zijstraat van de Mauritskade blijven buiten de operatie Verdubbeling. Bewoners zagen een ontsluiting van het park via hun straatje logischerwijs niet zo zitten. Ook de bedrijven in de gebouwen ten oosten van de Dubbeltjespanden en ten noorden van KinderRijk hangen er wat bij. Met de Verdubbeling Oosterpark hebben zij niet direct te maken.
Het noemen waard is nog wel een verandering in de openbare ruimte: de ingang van het park vanaf de Mauritskade bij het Metis Montessori is opnieuw aangelegd, met minder parkeerplaatsen en meer zicht op het park.
Kaart en planteksten maken niet geheel duidelijk waar de vele nieuwe terrassen gaan komen en hoe toegankelijk ze voor buurtbewoners en gebruikers van het park worden. Dat de Verdubbeling Oosterpark zal leiden tot een grote toename van terrasplekken is zeker, of die plekken gedomineerd gaan worden door steen, glas, groen of water is meer de vraag.
