Het stadsdeel wil definitief de prachtige rij neoclassicistische panden aan de Weesperzijde tussen de Mauritsstraat en de Eerste Boerhaavestraat aanwijzen als gemeentelijk monument. Daarmee honoreert het een vorig jaar door Erfgoedvereniging Heemschut gedaan verzoek hiertoe.
Door Jaap Kamerling | Fotografie Gerard Valentijn
De panden aan de Weesperzijde 16-34 rond de IJsbreker zijn al lang Rijksmonument. De nu aan te wijzen panden vormden in feite een ‘vergeten’ rij. Het Rijk wijst tegenwoordig zelden meer nieuwe Rijksmonumenten aan, vandaar dat het stadsdeel nu de gemeentelijke monumentenstatus wil toekennen. Er is hier geen gevaar voor huuropdrijving. Voor gemeentelijke monumenten geldt immers niet de regeling, dat na aanwijzing en bij restauratie de eigenaar de huur mag verhogen met maximaal 15 procent. Overigens gaat het hier om particulier bezit, ook al worden er ook etages verhuurd door de eigenaar/bewoners. De nu te beschermen panden hebben alle een ‘orde 1’ waardering. De rijk gedecoreerde woningen vormen een representatief, hoogwaardig voorbeeld van architectuur, die in de negentiende eeuw door particuliere bouwondernemingen is ontwikkeld. Ze waren door hun ligging aan de Amstel zeer in trek bij de gegoede burgerij. De architectuur is vrijwel gaaf bewaard gebleven en bepaalt samen met de panden rond de IJsbreker het chique karakter van dit deel van de Weesp
erzijde.
Rijksbescherming
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed wil zelf al een tijdje een groot deel van Weesperzijde en omgeving aanwijzen als Rijksbeschermd stadsgezicht. Stadsdeel Oost en inmiddels ook B&W van Amsterdam voelen hier niet voor. Het stadsdeel adviseerde negatief aan het Rijk uit vrees voor huuropdrijving en dreigende vermindering van de sociale huurvoorraad. In rijksbeschermde stadsgezichten mag na aanwijzing de huur namelijk verhoogd worden met maximaal 15 procent. De centrale stad deelt de vrees van het stadsdeel voor huuropdrijving en wil het voorstel van de regering om een groot deel van de Weesperzijde tot rijksbeschermd stadsgezicht te verklaren niet voor advies voorleggen aan de gemeenteraad. Het is het eens met de cultuurhistorische waarde van de Weesperzijde maar meent, dat de kwaliteiten van de strook middels het bestemmingsplan en de welstandsnota voldoende zijn gewaarborgd. Wel wil de centrale stad onder- zoeken of de status van gemeentelijk beschermd stadsgezicht wenselijk is. Hierbij geldt niet de 15-procentsregeling voor huurverhoging. De minister beslist voor de zomer over de definitieve status als rijksbeschermd stadsgezicht.
‘Vergeten monumenten’
De eigenaars en belanghebbenden van de nu aan te wijzen gemeentelijke monumenten Weesperzijde 4-15 zijn in een brief gewezen op de mogelijkheid een zienswijze in te dienen als zij het niet eens zijn met de aanwijzing. De termijn daarvoor is inmiddels verstreken. Overigens genoten de panden ook de afgelopen maand al voorbescherming. Er lijken trouwens nauwelijks bezwaren te leven tegen de aanwijzing tot monument. In feite gaat het ook om een rij panden, die volgens Heemschut al lang monument hadden moeten zijn. De Erfgoedvereniging heeft vorig jaar in een brief aan het stadsdeel hele reeksen panden en gebieden aangegeven, die het ‘vergeten monumenten’ noemt omdat ze beslist monumentwaardig zijn. Daarbij denkt Heemschut aan panden van architecten als H.P.Berlage, J.Gratama en G.Versteeg in de Transvaalbuurt en bijvoorbeeld de panden van architect J.F. Staal aan de Linnaeusparkweg en Pythagorasstraat/Galileïplantsoen. Om nog maar te zwijgen over het nog veel monumentwaardiger voormalige stadsdeelkantoor, voorheen Burgerziekenhuis en nu hotel Manor aan de Linnaeusstraat van A.L. van Gendt, die ook het Concertgebouw ontwierp.
