Na decennia politiek actief te zijn geweest in Oost, sluit Mark van Dongen een tijdperk af. De nestor van de stadsdeelcommissie stopt, maar niet voordat hij – met een glimlach – terugkijkt én zijn opvolger introduceert: Rada Ruijter, architect, campagneleider en sinds enkele jaren één van de drijvende krachten binnen de SP Amsterdam. ‘Nieuwe energie in Oost’, zegt Mark, ‘en vooral iemand die de wijk ook goed kent.’
Een lange politieke lijn, geworteld in de Indische Buurt
Mark woont vijftig jaar in de Indische Buurt. Hij kwam in 1976 naar Amsterdam om te studeren, bleef in de buurt, en zag Oost veranderen van een ruwe rand van de stad tot het meest diverse stadsdeel van Amsterdam. Zijn politieke loopbaan startte in de deelraad van Zeeburg, waar hij tussen 2002 en 2010 fractievoorzitter was. ‘Toen hadden we nog budgetrecht’, zegt hij. ‘Je kon echt besturen. Na de samenvoeging met Oost nam ik afstand, maar later trok de politiek toch weer aan.’
Zijn terugkeer verliep onverwacht. ‘Een VVD’er stapte op en die partij had geen opvolger meer beschikbaar in de stadsdeelcommissie. De plek ging toen naar de SP en daar was ik weer’, zegt hij lachend.
Beperkte formele invloed, maar altijd ruimte om verschil te maken
Mark kijkt zonder omwegen naar de positie van stadsdeelcommissies. De rol is vooral adviserend en signalerend, de echte besluiten vallen elders. Toch ziet hij altijd mogelijkheden om invloed uit te oefenen, zolang je in de buurten in gaat en goed luistert.
Hij wijst op Amsteldorp, waar bewoners en commissie gezamenlijk alternatieven presenteerden die later in de herinrichting terugkwamen. Contact met inwoners noemt hij de kern van het werk. ‘We trekken de tijd uit voor bewoners. Dat maakt dit niveau van politiek waardevol. Je kent zo veel mensen in Oost; je hoort dingen sneller, je ziet problemen eerder oplichten.’
Mark wijst daarnaast op het recente ongevraagde advies over veiligheid voor vrouwen, dat door de gehele stadsdeelcommissie is geschreven. Dat laat volgens hem ook zien dat samenwerking in Oost niet langs harde partijlijnen loopt.
Hij was tevens betrokken bij de discussies over evenementen in het Flevopark en de gesprekken over de dijkverhoging. Al deze dossiers tonen volgens hem aan dat je op stadsdeelniveau nog altijd invloed uitoefent, juist via verbinding en aandacht.
De opvolger: Rada Ruijter, architect met een scherpe blik op wonen, ov en groen
Mark introduceert zijn opvolger met zichtbaar vertrouwen. ‘Rada brengt nieuwe energie, veel kennis en tevens een groot hart voor sociale rechtvaardigheid.’
Rada is inmiddels vijf jaar actief voor de SP en sinds een jaar bestuurslid voor communicatie. Ze leidt volgend jaar de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen en werkt als architect in Oost. ‘Je rolt als vrijwilliger de partij in, en voor je het weet, doe je van alles. Dat actieve past bij de SP’, zegt Rada.
Ze woont ruim zeven jaar in de Transvaalbuurt en kent de dynamiek van Oost goed. ‘Er gebeurt ontzettend veel. De bouwopgave is enorm, maar je ziet ook hoe ongelijkheid groeit. Tegelijk hebben buurthuizen nog steeds voor veel groepen bewoner een belangrijke functie. Oost is misschien wel het meest gemengde stadsdeel van de stad. Die mix maakt Oost prachtig, maar je moet wel oog houden voor de tweedeling.’
Wonen: waakzaam blijven dat iedereen in Oost kan blijven wonen
Wonen is voor Rada het belangrijk thema. Ze ziet druk ontstaan op de norm van veertig procent sociale huur, veertig procent middensegment en twintig procent koop. Vooral sociale huur schuift regelmatig naar beneden, zegt ze, zeker sinds de SP niet meer in het college zit.
Ze noemt het voorbeeld van het Oostelijk Havengebied, waar huurwoningen na vijfentwintig jaar in de verkoop gaat. De druk van de markt is groot op het huidige beleid. De vraag dringt zich soms op hoe links het stadsbestuur eigenlijk nog is.
OV en bereikbaarheid: vervoer als sleutel tegen ongelijkheid
Bereikbaarheid vormt het tweede grote speerpunt van de SP. ‘Wij pleiten voor gemeentebreed gratis OV en een veel betere ontsluiting van Oost’, zegt het kandidaat-commissielid. Eén tram richting IJburg en de Sluisbuurt vindt ze te beperkt. Een fietsbrug tussen Zeeburgereiland en het Oostelijk Havengebied ziet ze als een logische nieuwe verbinding.
Volgens haar werkt goed OV net als wonen: het kan ongelijkheid vergroten of juist verkleinen. Bovendien zet de toename van auto’s in Oost druk op de luchtkwaliteit. ‘Fijnstof raakt ons allemaal.’
Radicale vergroening: van stadsbossen tot steun aan VvE’s
Rada pleit voor een grootscheepse vergroening van Amsterdam. Ze wijst op het Parijse plan om een miljoen bomen te planten en ziet zoiets ook hier voor zich. Door prestigeprojecten te schrappen wil de SP honderden miljoenen vrijspelen voor stadsbossen, volkstuinen en massale boomaanplant.
Volgens haar ‘versteend’ Oost in hoog tempo. Ze noemt de Eerste van Swindenstraat, waar het verwijderen van bomen tot toename van hitte leidt in de zomer. Ook de uitbreiding van sportvelden in het Diemerpark ziet ze als een gemiste kans; die had volgens haar beter op Centrumeiland kunnen aanleggen. Groennormen moeten volgens haar structureel omhoog om de stad leefbaar te houden.
Veel verduurzaming stokt bij VvE’s, merkt Mark op. Met ondersteuning en duidelijke kaders kan juist daar een enorme sprong ontstaan. ‘Mensen willen vaak wel, maar weten niet hoe ze moeten beginnen.’
Favoriete plekken in Oost
Mark kiest zonder aarzeling voor het Flevopark. Hij zit elk weekend op het terras van Nieuwe Diep met de Groene Amsterdammer, terwijl zijn favoriete vogel, de ijsvogel, vaak langs flitst.
Rada noemt Linnaeushof in de Watergraafsmeer, een plek die door de kerk en de bijzondere architectuur een bijzondere sfeer uitstraalt. Voor een kop koffie strijkt ze graag ergens op de Javastraat neer.
