Elke woensdagavond lopen ze door Amsterdam-Oost, de sportwandelaars van de roze atletiekvereniging DGLA. Met lichtjes aan hun arm zijn ze dan rond het Flevopark en de sportvelden te vinden. Het is een van de 39 experimenten binnen Aanpak Eenzaamheid Amsterdam: een offensief van de gemeente tegen de groeiende eenzaamheid in de stad.
Tekst Gerald Brugman | Foto’s Annemies Gort en Kees Hoogeveen | IJopener
‘Het doel is om zeven kilometer per uur te lopen’, vertelt Annemies Gort van DGLA, Dutch Gay and Lesbian Atletics. Een professionele sportwandelcoach geeft de training. De deelnemers lopen in wisselende tempo’s: soms snel, soms rustig. Tussendoor trainen ze buik- en beenspieren.
De sportwandelgroep is bedoeld voor LHBTI’s die behoefte hebben aan contacten. LHBTI staat voor lesbisch, homo, bi, transgender en intersekse. Zeker wanneer mensen ouder worden, ligt eenzaamheid bij deze groep op de loer. ´Wij merken dat samen sporten een heel prettige en laagdrempelige manier is om anderen te ontmoeten,’ vervolgt Annemies. ‘Tijdens en na het sporten klets je met elkaar. Dat gaat vanzelf en het gebeurt al jaren binnen onze vereniging. Maar niet iedereen houdt van hardlopen. Daarom experimenteren we nu met deze nieuwe sportwandelgroep.’
Groeiend probleem
De negenendertig experimenten onder de vlag van Aanpak Eenzaamheid Amsterdam moeten samen uitwijzen hoe eenzaamheid effectief te verminderen is. Eenzaamheid is een groeiend probleem in de stad. Circa 80.000 Amsterdammers voelen zich ernstig eenzaam – dat is één op de acht volwassenen. Nog eens 220.000 Amsterdammers voelen zich matig eenzaam. Hiermee is het percentage eenzame Amsterdammers de laatste jaren structureel hoger dan het landelijke gemiddelde. Zonder aanvullende maatregelen veroorzaakt de verwachte demografische ontwikkeling een toename van het aantal eenzame Amsterdammers.
Veel organisaties, vrijwilligers en buren zetten zich in om eenzaamheid te verminderen. Ondanks die inspanningen is er nog veel onbekend. Wanneer is iemand eenzaam en welke vormen van eenzaamheid zijn er? Op welke manier is dit schadelijk en hoe kunnen we eenzaamheid effectief aanpakken? In het project Aanpak Eenzaamheid probeert de gemeente Amsterdam in samenwerking met een breed scala aan partijen in de stad deze vragen te beantwoorden.
Burengroep IJburg
Ook op IJburg blijkt behoefte aan het starten van een Buren!Groep. Stichting Prisma onderzoekt nu de mogelijkheden. Bewoners van IJburg die actief willen worden als deelnemer of als vrijwilliger, kunnen contact opnemen met [email protected]
Mogelijkheden
De experimenten zijn divers qua opzet, doelgroepen en doel. Zo wordt er ingezet op het voorkomen en verminderen van eenzaamheid of het doorbreken van het taboe rondom eenzaamheid. Naast DGLA experimenteert ook stichting Prisma in stadsdeel Oost. Zij doet dat met het project Buren! We zijn er. Bewoners die weinig aanspraak hebben in de buurt, worden in contact gebracht met andere buurtbewoners. De bewoners bouwen samen met lokale sleutelfiguren een informeel netwerk, een Buren!Groep. Het project richt zich op de mogelijkheden van mensen, niet op hun problemen. Alekos (33 jaar) is actief in een van de Buren!Groepen in Oost: ‘Ik zit nu niet meer zo vaak achter mijn X-box. Ik ga meer de deur uit. Het groepje voelt echt als familie.’
Verbinden
In de zomer van 2016 vroeg de gemeenteraad naar een verkenning van een stadsbrede, structurele aanpak van eenzaamheid onder Amsterdammers. Daarom startte in oktober 2016 een gemeentelijk regieteam dat samen met partijen uit de praktijk en de wetenschap aan het werk ging in het Amsterdams Netwerk Eenzaamheid. Binnen dit netwerk kan iedereen die meedoet, de zogenaamde ‘aandeelhouders’, kennis, ervaring en kunde delen. De gemeente Amsterdam heeft hierbij vanaf het begin de rol van netwerkregisseur: niet de gemeente is de eigenaar van het vraagstuk, maar alle formele en informele organisaties, ondernemers, wetenschap en overheid zijn dit samen. In de rol van netwerkregisseur kan de gemeente het effect van alle bestaande en nieuwe inspanningen vergroten door partijen met elkaar te verbinden.
Collectief probleem
Om eenzaamheid aan te pakken moet duidelijk zijn waarover het precies gaat. Men moet in kaart brengen wat eenzaamheid precies is, welke Amsterdammers het meest eenzaam zijn, waar zij wonen in de stad en wat er al gedaan wordt om eenzaamheid te verminderen. Eenzame mensen ervaren te weinig betekenisvolle relaties met anderen. Daarbij spelen de kwaliteit en de hoeveelheid van het contact met anderen een rol, evenals de behoefte die iemand heeft aan betekenisvolle relaties. Eenzaamheid heeft psychische en fysieke gevolgen. Eenzaamheid is niet alleen een probleem van individuen. Het heeft invloed op de mate waarin mensen meedoen in de samenleving en leidt tot minder participatie en hogere zorgkosten. Het is daarmee ook een collectief probleem en dus een belangrijk vraagstuk voor heel Amsterdam.
Roze atletiekvereniging
Ben jij homo, lesbisch, bi of transgender en wil je lekker buiten bewegen? Doe mee met het sportwandelen van DGLA. Elke week heb je twee mogelijkheden. Op woensdagavond kun je meewandelen in Oost en op zaterdagochtend in Nieuw-West bij de Sloterplas. Meld je aan via [email protected] of kom gewoon langs. De groep in Oost vertrekt elke woensdagavond om 19.00 uur vanaf de ingang van de atletiekbaan van AV’23, Radioweg 89.
Verschillende gezichten
In een diverse stad als Amsterdam kent eenzaamheid veel verschillende gezichten. Bij eenzaamheid wordt vaak gedacht aan ouderen boven de 65 jaar. Amsterdammers in de leeftijdsgroep van 45 tot 54 jaar blijken echter het vaakst ernstig eenzaam. Het gaat hier om 19 procent van de Amsterdamse bevolking. Ook onder jongeren bestaat eenzaamheid. Naast leeftijd zijn er andere factoren die een relatie hebben met eenzaamheid, waardoor ook andere personen kwetsbaar zijn. Denk aan mantelzorgers die opgaan in de zorg voor een naaste, of mensen met een lichte verstandelijke beperking die moeite hebben met het aangaan van betekenisvolle relaties. Ook onder Amsterdammers met een niet-westerse migratieachtergrond en onder LHBTI’s komt eenzaamheid relatief vaker voor.
Experimenten
Projectcoördinator Carlijn Zengerink van Prisma vertelt over de Buurt!Groepen waarmee men vooral kwetsbare buurtbewoners wil bereiken: ‘De groepen zijn erg divers qua samenstelling. Iedereen die in de groep zit heeft wel wat meegemaakt, als gevolg van een lichte verstandelijke beperking of psychiatrische klachten.’ Behalve in stadsdeel Oost zijn er door Prisma ook Buren!Groepen gestart in Noord, West, Nieuw-West en Zuidoost.
Er zijn nog veel meer experimenten, variërend van een alternatieve nachtmis en een bubble change tot een chathulp voor jongeren. Wil je weten welke experimenten er op dit moment in heel Amsterdam worden uitgevoerd? Kijk dan op de website van het Amsterdams Netwerk tegen Eenzaamheid. Hier kun je ook de blogs lezen met persoonlijke verhalen.
De inspanningen van een jaar gezamenlijk verkennen, leren en experimenteren, resulteren begin 2018 in de bundel Een bod aan de stad. Deze bundel geeft inzicht in wat wel en niet werkt en doet aanbevelingen om eenzaamheid effectief te verminderen. Niet alleen de vrijwilligers en organisaties die zich inzetten om de stad minder eenzaam te maken worden hierin aangesproken, maar alle Amsterdammers. Zo werken we samen aan eenzaamheid.
