Should I stay or should I go

De Britten die in onze wijk wonen zijn nu geen burgers van de Europese Unie meer. Wat vinden ze daarvan en wat zijn de gevolgen voor hen persoonlijk? Ook als er uitstel komt.

Anneke Hesp | Dwars

Tom Wigham had het niet zien aankomen. Ja, hij dacht wel dat de uitslag van het referendum spannend zou worden. ‘Maar als je achter in de twintig bent, dan krijg je vooral signalen van de sociale media binnen. En daar zitten vooral je vrienden op en zo kies je je eigen nieuws. En dat kan je bewustzijn aardig vernauwen.’ Zo ook bij Tom die les geeft op het British Language Training Centre. Alle leraren waren verbijsterd door de uitslag in juni 2016. De leiding greep in en sloot die dag de school eerder. Van lesgeven zou het toch niet meer komen.

‘De kansen die wij hebben gehad zijn er gewoon niet meer voor haar’

Gênant
Vanzelfsprekend zijn Britten die in Amsterdam wonen geen voorstanders van de scheiding tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. Een aantal willen ook niet met Dwars praten. Het ligt voor hen te gevoelig en ze schamen zich. ‘Iedereen vraagt me wat ik ervan vind,’ zegt een Schotse. ‘Wat moet ik zeggen? Ik voel me zo dom. Een paar jaar geleden dachten wij Schotten aan zelfstandigheid, maar de regering kwam ons vragen of we alsjeblieft in het koninkrijk wilden blijven. En nu moeten we mee in de Brexit.’  Ze maakt zich zorgen om haar Nederlandse zoon die al jaren in Londen woont.

Een Engelse vriendin is het zat om steeds weer die vragen te beantwoorden over haar paspoort. ‘Ik heb in het referendum gekozen voor blijven. Ik heb het idee dat we voor gek staan hier in Europa. Ik kan echt niets positiefs zeggen over de hele kwestie.’

Steve Murray komt uit Cambridgeshire en woont hier al 35 jaar. Hij vindt het allemaal nogal gênant. ‘Natuurlijk lacht Europa ons uit. Het raakt ons emotioneel, ook al loop ik persoonlijk geen gevaar. Ik heb een permanente verblijfsvergunning en de IND (Immigratie en Naturalisatie Dienst) heeft me al een geruststellende brief geschreven. Maar ik heb collega’s die nu dan maar de Nederlandse nationaliteit willen aanvragen.’

Werken en studeren
Ook Tom Wigham komt uit het noorden van Engeland, uit Darlington. ‘De Japanse Nissanfabriek  produceert auto’s in de regio, maar dat zou wel eens een aflopende zaak kunnen zijn nu door de Brexit de zakelijke omstandigheden veranderen. De werkgelegenheid in het noorden van Engeland is altijd al een punt van zorg. Soms denken mensen dat de Brexit voor meer werk zal zorgen, omdat de Europese concurrentie minder zou worden. Maar de werkelijkheid ligt ingewikkelder. Het vertrek van Nissan uit de stad Sunderland zou desastreus zijn.’

Tom ging Duits en Russisch studeren in Oxford en werkte in Berlijn als gids voor toeristen voor hij zeven jaar geleden naar Amsterdam kwam om Engels te geven. Hij heeft daarna een Master’s gehaald aan de Universiteit van Groningen, en geeft ook daar les. Zijn vriendin Catherine, die Frans studeerde, kwam drie jaar later en samen wonen ze nu dicht bij het Muiderpoortstation.

Ook zijn zus werkte een tijd in Amsterdam, maar ging terug naar Engeland om een medische studie te volgen. Haar kansen om in Europa te werken en te studeren, zijn er niet meer automatisch. En de uitwisselingsmogelijkheden na de overgangsperiode, dus na 1 april 2020, zijn onzeker. ‘De kansen die wij gehad hebben zijn er gewoon niet meer voor haar.’ Stilletjes hoopt hij nog op uitstel, of zelfs afstel.

May mag het opknappen
De Britse Helen Richardson en haar Nederlandse partner Kees zijn al 39 jaar samen. Daarvan hebben ze 36 jaar in Sheffield gewoond. Maar drie jaar geleden overleed de vader van Kees. Dus besloot Kees met pensioen te gaan en de twee gingen dichter bij zijn Nederlandse moeder wonen die al negentig was.

Helen werkt nog in deeltijd bij de Hallam University van Sheffield, en kan veel thuis werken in Amsterdam Oost, maar moet toch regelmatig terug. ‘We hebben daar veel collega’s en studenten uit de EU. Hoe dat verder moet? Er gaat in elk geval heel veel EU geld verloren voor onderzoek.’ Ze is bitter over hoe Cameron het land een referendum aanbood. ‘Alleen maar om zijn Conservatieve Partij bij elkaar te houden. Maar hij wilde niet de consequenties onder ogen zien. En nu mag May het opknappen.’ Zij signaleert dat de politiek het klimaat voor migranten steeds slechter maakt en wijst er op dat er niet eens een behoorlijke Britse rederij is om het contact met de rest van Europa te onderhouden.

Voorgelogen
Ook Mike Manicardi is Engels op grond van zijn geboorteplaats Watford. Maar zijn vader was Italiaan en zijn moeder Ierse. In zijn Badhuistheater aan het Boerhaaveplein werkt hij dagelijks met jonge mensen van over de hele wereld.

In het Verenigd Koninkrijk werkte hij in kleine theaters en buurthuizen. ‘Daar ligt mijn hart, maar Thatcher schafte de kleine provinciale kunstcentra af. Op een Europese tournee met het Festival of Fools kwam ik naar Nederland in 1975.’ Hij is blij dat hij in het Badhuistheater nog steeds mensen samen kan brengen en een veilige omgeving scheppen in de buurt; voor kinderen met knutsellessen op het plein, dansavonden voor ouderen, voor iedereen. Een belangrijk deel van zijn programma is Engelstalig toneel met een gezelschap dat veel nationaliteiten herbergt. ‘Over de Brexit wordt heel veel onderling gesproken. Het is zo’n disfunctionele oplossing en alleen maar bedacht om partijpolitieke redenen. De mensen zijn zo voorgelogen.’

Engels schrappen
Maar hij erkent dat Groot Brittannië altijd al een eilandmentaliteit had. Met zorg ziet hij in Amsterdam ook een mentaliteit ontstaan die niet gunstig is voor migranten. ‘Veel van mijn acteurs werken keihard om hun huur te kunnen betalen aan cynische huisbazen. Het zijn bedrijven als Iamsterdam, Tickets and Tours en Booking.com die het geld binnenharken en de problemen van drukte en overlast op het bordje van de gemeenschap leggen. Dan worden mensen ontevreden en willen een einde aan de chaos. Dat is logisch.’ Het hele gebeuren rond de Brexit is dus ook een waarschuwing om de politiek en de grote bedrijven scherp in de gaten te blijven houden, vindt hij.

Zijn Nederlandse dochters zijn in de twintig en studeren nog. ‘Graag had ik ze een studie of loopbaan in Groot Brittannië gegund. Maar zij zijn EU burgers en dat maakt het voor hen veel lastiger dan het voor mij was.’ Toch blijft hij met Engelstalig theater zijn acteurs en publiek bedienen.

Schertsend neem ik afscheid. ‘Engels wordt nu toch gewoon afgeschaft als Europese taal. We kunnen het wel uit het lesprogramma schrappen van de Nederlandse scholen. Is niet meer nodig.’ Maar hij geeft me een vrijkaartje voor zijn internationale theater. ‘Kun je zien dat Engels er echt nog wel toe doet.’