DING-DING-DING-DING! TAK-TAK-TAK-TAK! Kleine motortjes drijven vreemde machientjes aan. Als het motortje draait, dan tikt, rinkelt, plopt suist en schraapt het. Het zijn Geluidsuitvind-dingen: uitgevonden en gebouwd door kinderen uit Oost uit de groepen 6, 7 en 8.
Door Babette van Harsselaar
Kunstdocent Gerald Maurice bedacht drie lessen. In de eerste les leren kinderen over wat geluid nou eigenlijk is en hoe je dit kunt manipuleren. Elk materiaal maakt bijvoorbeeld zijn eigen geluid. Waar hout een doffe klank heeft klinkt metaal bijvoorbeeld veel scherper. En kleine dingen maken vaak minder lawaai dan grote. De kinderen speelden werk van de beroemde kunstenaar Tinguely die ook dit soort bewegende kunstwerken maakte; geluidsuitvindingen in het groot dus eigenlijk.
Nieuwe ideeën
Onder het motto ‘Mislukken is succes’ laat Gerald Maurice de kinderen vooral veel uitproberen in de tweede en derde les. Dat geldt voor de vorm van het ontwerp, het bevestigen van alle losse onderdelen aan elkaar en het aansluiten van de geluidsuitvinding aan het motortje dat hem laat draaien. ‘Juist als iets mislukt, leer je veel. Waarom iets niet werkt bijvoorbeeld, en hoe je het probleem vervolgens kunt oplossen. Bovendien kom je vaak op nieuwe ideeën als iets mislukt. Ideeën die je anders misschien niet gehad zou hebben.’
Veel kinderen hebben nog nooit met gereedschap of elektriciteit gewerkt
Schroeven draaien, lijmen en elektra
Gerald laat de leerlingen in kleine groepjes samenwerken bij het ontwerpen en bouwen van hun eigen geluidsmachientje. De kinderen kunnen kiezen uit een enorme hoeveelheid materiaal, door Gerald met veel zorg bij elkaar verzameld, daar begon hij vorig jaar al mee. Van kettinkjes, pollepels en kapot speelgoed tot springveren, schroeven en kralen. Juist dit soort materialen spreken tot de verbeelding omdat ze nu gebruikt gaan worden in een heel andere context.
De kinderen gaan hard aan de slag. Ze leren werken met schroevendraaiers en verschillende lijmsoorten. Ze monteren ook de elektriciteitsdraden die van het bouwwerk naar een klein motortje gaan zodat het geheel kan bewegen. Gerald legt het hen geduldig uit. Veel kinderen hebben namelijk nog nooit met gereedschap of elektriciteit gewerkt.
Knop, motor, actie
Het aan elkaar bevestigen van de losse onderdelen vergt nogal wat denkwerk, want er zijn steeds verschillende mogelijkheden maar ook obstakels. ‘Meester, als we deze arm met een schroefje vastmaken wordt hij te zwaar en draait hij niet meer. Als we lijm gebruiken is het wel licht maar niet stevig genoeg.’ Samen met Gerald Maurice en vrijwilliger Erna Boomkens bedenken de kinderen vervolgens een oplossing die wèl werkt.
Geluidsuitvindingdingen
Als alle Geluidsuitvindingdingen klaar zijn worden ze bij elkaar gezet op een podium. Kinderen uit andere klassen worden uitgenodigd om te komen kijken. De uitvinders presenteren hun geluidsmachine aan elkaar en het publiek. Om de beurt drukken ze op een knop die het motortje laat lopen. Echte actie. Tot slot gaan alle geluidsuitvindingdingen tegelijk aan, als één groot orkest met de juf als dirigent!
Nieuwsgierig geworden? In het Stedelijk Museum Amsterdam is tot en met 5 maart een grote expositie ‘Machinespektakel’ van Jean Tinguely te zien.
