Het Flevopark is een van de mooiste parken in Oost. Dit komt door de aanleg in Engelse landschapsstijl en de natuurlijke randen langs het Nieuwe Diep. En bijzonder is ook de oude Joodse begraafplaats. Je vindt er rust en natuurlijkheid te midden van de drukke stad. En met de komst van nieuwe woonwijken, waar – met uitzondering van het Diemerpark – nauwelijks groen is, wordt de druk op het Flevopark dan ook steeds groter. Ook het Flevopark heeft te maken met verzakking en toenemende vernatting door het veranderende klimaat. Het Waterschap Amstel Gooi en Vechtstreek (AGV) maakt dus plannen het park en de Joodse begraafplaats te beschermen tegen wateroverlast. Daarvoor is een dijkverhoging langs het Nieuwe Diep nodig.

Anne-Mariken Raukema

Het was een derde bijeenkomst voor betrokkenen, maar drukker dan ooit. Met zo’n 25 personen wandelden we over de oude dijk tussen Nieuwe Diep en park, die nauwelijks meer als zodanig te herkennen is. Natuurlijk de initiatiefnemers: de bestuursleden van de Vereniging Vrienden van het Flevopark (Martine Litjens en Arjan Wiering), twee UvA-onderzoekers (ecologen en studieleiders, zoals Harm van der Geest), flink wat studenten Biologie en Future Planet, mensen van het Waterschap, Geert Timmermans (net gepensioneerd stadsecoloog), IVN’er van het eerste uur Arend Wakker, tevens lid van de werkgroep Ecologie & Natuur van de Vrienden, evenals Goos van der Sijde. Ook waren politici aanwezig, Jan Bert Vroege, portefeuillehouder parken in Oost, leden van de stadsdeelcommissie Oost van de PvdA en algemeen bestuursleden uit het Waterschap AGV van de fracties Algemene Waterschaps Partij en Partij voor de Dieren.

Flevopark afstudeerobject

Zo’n tien á vijftien bachelorstudenten die deze zomer hun studie Biologie of Future Planet afronden aan de UvA zijn – net als verleden jaar – nauw betrokken bij een grootschalig onderzoek naar de biodiversiteit in een aantal Amsterdamse parken. Zij brengen de verscheidenheid aan flora en fauna in kaart in zeven stadsparken. In Oost dus het Flevopark, het Oosterpark en Frankendael en daarnaast ook de Bijlmerweide, het Sarphatipark, het Vondelpark en het Erasmuspark. Ze zijn in maart met hun observaties begonnen, het loopt tot juni, juli dit jaar.

Harm van der Geest, ecoloog van de UvA, hun begeleider, en onafhankelijk deskundige op het gebied van natte overgangen tussen land en water, benadrukte tijdens de wandeling dat hij geen argumenten ziet die pleiten voor de keuze van het Waterschap om de dijk pal aan de oever te leggen. Juist verhoging van het pad en een daardoor vernattende boszone tussen pad en de oever van het Nieuwe Diep zorgt voor vergroting van de biodiversiteit.

Waterschap Amstel, Gooi en Vechtstreek
Het gebied waar het om gaat is in beheer van het Waterschap AGV, dus zij zijn ook verantwoordelijk dat we daar en elders droge voeten houden. Maar, de hamvraag is, hoeveel natuur moet er worden opgeofferd? Het gaat namelijk om die brede strook van acht tot tien meter breed en wel 700 meter lang langs de oever. Het Flevopark vormt de kop van de Diemerscheg, een van de vijf groene ‘vingers’ die Amsterdam binnendringen en de stad mede zo bijzonder maken.

Deze kwestie speelt al anderhalf jaar. Afgelopen najaar werd bekend dat het Waterschap heeft gekozen voor een dijkvariant pal langs de oever van het Nieuwe Diep. Dat is langs het terrein van het Flevoparkbad een goede keuze, maar niet op plaatsen waar veel bomen en struiken staan. Door de gekozen variant dreigt een kap van honderden bomen, minimaal 236. De oevervegetatie is typerend voor het park. Het probleem is dat AGV niet naar argumenten luistert en de gemeente/stadsdeel houdt zich afzijdig. Dan sta je als burgers erg alleen. De Vrienden van het Flevopark hebben met hulp van anderen een kansrijk alternatief ontwikkeld dat 102 bomen minder kost. Dat scheelt nogal wat!

Begin verleden jaar startte een participatietraject van ongeveer een half jaar. Het Waterschap gebruikte de opgehaalde informatie om drie varianten uit te werken: a) de oevervariant, b) de ‘legger’, waarbij de bestaande dijk wordt gevolgd en c) het padentracé. De Vereniging Vrienden van het Flevopark kiest voor de padenvariant en AGV voor de oevervariant. Alle drie varianten waren kansrijk.

Achtergrond
Kortgezegd komt dat neer op het verhogen van het bestaande pad. Eerst even wat achtergrondinformatie. Het Nieuwe Diep is een natuurlijke plas. Deze staat via het Amsterdam-Rijnkanaal in verbinding met het IJ. Het heeft een vaste waterstand, maar door sterke regenval kunnen er fluctuaties optreden. Door de natuurlijke oeverzones sluit het Flevopark goed aan op de ecologische en groenstructuren van de omgeving. De dijk ligt er al zo’n 75 jaar en het is zonde om de in die periode ontstane vegetatie kaal te slaan op een breedte van acht tot tien meter, om sommige plaatsen het bestaande pad uit te graven en langs de oever riet te planten. Onduidelijk is nog hoe de gemeente de gekapte bomen wil compenseren, waar ze deze willen planten. Dat is immers wel een opdracht, bij een dergelijk omvangrijk kapproject.

Het Waterschap onderscheidt acht tracés of dijkvakken. De Vrienden van het Flevopark zijn akkoord met de plannen voor de dijkvakken 1 en 2 (kade langs het Nieuwe Diep bij het Flevoparkbad), dijkvak 4 en 5 (bij de huisjes) en dijkvak 8 (de Valentijnkade): daar volgt men voor de dijkversterking het voetpad of de weg. Maar ze hebben wel grote problemen met de plannen voor de resterende dijkvakken (3, 6 en 7). Daar volgt AGV rücksichtslos de oever (de blauwe lijn). En juist hier is in decennia een unieke natuurlijke situatie ontstaan van een natte oever met bomen, struiken en rietzones. Zo zou het park een harde, bijna steriele rand krijgen.

De keuze voor de oevervariant is voor de Vrienden een raadsel. De dichte oeverbegroeiing met vooral oudere bomen en ruigten geeft vleermuizen en zoogdieren dekking en biedt broedgelegenheid aan vogels. Dat klinkt mooi, maar de plannen lijken anders te gaan uitpakken.

Voorstel van de Vrienden
De vriendenvereniging kiest nadrukkelijk voor het padentracé, waarbij de dijk zoveel mogelijk op de bestaande paden worden gelegd. Dat kan ook nog eens heel veel geld schelen, al spreekt AGV dat tegen. Maar inzage in berekeningen en andere details geeft het Waterschap niet.

Het plan van de Vrienden kent een grotere ecologische waarde, garandeert een groter waterbufferend vermogen en de huidige waardevolle overgangszone en doet de natuurbeleving vergroten. Daarnaast worden zoveel mogelijk bomen en bospartijen behouden en de uitvoering is eenvoudiger. Tenslotte is een nat klimaatbos goed tegen hittestress, en de schaduwrijke plekken blijven bestaan. Wat de vereniging nadrukkelijk niet wil is dat het Flevopark een soort Oosterpark 2.0 wordt met raaigras en veel BBQ-plekken.

Planning
Het Waterschap heeft afgelopen november gekozen voor hun oevervariant. Nu wordt deze variant uitgewerkt en wordt dit voorjaar nog gepresenteerd aan belanghebbenden en de gemeente Amsterdam. Op 17 april wordt het plan in de gemeenteraad besproken en zal er van de kant van de Vrienden c.s. worden ingesproken. Daarna zal ook nog een officiële inspraakprocedure volgen. Op agv.nl/flevopark kun je de voortgang van het project te volgen. In 2026 zal met de daadwerkelijke uitvoering van het project worden begonnen.

Check www.vriendenvanhetflevopark.nl