Theatrale feestjes met inhoud. Dat zijn de huiskamervoorstellingen van blondeBIZON. Van maart tot en met mei spelen ze Huis van Hades in huiskamers in Amsterdam. In de tour wordt ook het Ik begin bij jou weer gespeeld. Al ruim twaalf jaar maakt blondeBIZON uit Oost spraakmakend huiskamertheater.
Arie van Tol | Foto’s Dineke Rizzoli en M. Slabbers | Dwars
In de publieke huiskamer van café restaurant 1900 begroeten actrice Marianne Kuijper en ik elkaar met het ophalen van herinneringen van zo’n 4,5 jaar geleden. Een interview voor Dwars leidde toen tot een voorstelling – Ik begin bij jou (of wat doet die kangoeroe in mijn kamer?) – op het vrijwilligersfeestje van Dwars. En later werd mijn eigen zestigjarige verjaardag bijzonder door het stuk Zus me. Marianne stond mede aan de wieg van blondeBIZON. Vijf vrouwen die elkaar kenden van de theateropleiding wilden het toch behoorlijk individualistische theaterwereldje een collectieve draai geven. ‘In 2006 richtten we de stichting blondeBIZON op. De naam karakteriseert ons en ons theater: het mooie, het kwetsbare gaat hand in hand met het krachtige, het zware.’
Geen vierde wand
Een eerste voorstelling werd met dit gezelschap van vijf jonge vrouwen in een traditionele setting uitgevoerd. ‘We repeteerden aanvankelijk in de Clifford Studio’s in West, maar omdat het toch te duur bleek weken we na enige tijd uit naar de huiskamer van één van ons. Daar werkten we de voorstelling verder uit en kreeg ons speciale concept vorm.’ ‘Theater zonder een strak toneelkader krijgt wel de benaming Brechtiaans mee. Er is geen vierde wand. In een huiskamer ontbreken die kaders zeker, er zijn niet de gebruikelijke plekken waar spelers opkomen en afgaan. Maar meest kenmerkend is de nabijheid van het publiek: het zit heel dicht op de voorstelling. Aan die fysieke nabijheid voegen we met blondeBIZON een vorm van interactie met het publiek toe, speels, niet dwingend.’ Met de keuze voor huiskamertheater dunde het gezelschap uit. Uiteindelijk vormde Marianne met Elma ten Boekel de kern, al snel werd Rein Hildebrand vaste muzikant. Marit Broekhuysen is al vele jaren vaste regisseur.
Mythes
Minstens zo karakteristiek als het huiskamerdecor is de mythische grondslag die de voorstellingen hebben. ‘Vrijwel al onze stukken zijn gebaseerd op een Griekse mythe. De thema’s die we kiezen zijn altijd universeel en actueel. Actueel in de zin dat ieder mens te maken heeft met die thema’s. Niet actueel in de zin van maatschappelijk of politiek actueel. Natuurlijk krijgen de mythes een hedendaagse jas.’ ‘Op basis van de mythe van Demeter en Persephone is het tot nog toe meest geslaagde geslaagde en succesvolle stuk van ons, Ik begin bij jou, tot stand gekomen. Kort gezegd gaat het om het loslaten en vasthouden van elkaar, in dit geval met name van een demente moeder en haar dochter.’ Deze voorstelling wordt zoals al gezegd in de inleiding ook weer in de tour gespeeld! BlondeBIZON kenmerkt zich door tegenstellingen. Kwetsbaarheid versus kracht zijn al genoemd bij de naam. Waar het huiskamerdecor de nabijheid accentueert schept het mythische verhaal juist weer enige theatrale afstand. ‘En misschien wel de belangrijkste: wij willen zware thema’s op een lichte manier brengen.’
Muziek
Marianne schrijft de teksten. ‘Het schrijven doe ik weliswaar alleen, maar Elma geeft gedurende het schrijfproces regelmatig feedback. Dat is ook nodig: mijn soms al te gymnasiastische toon wordt flink bijgestuurd met de meer aardse en praktische inbreng van haar. En Elma barst van de theatrale ideeën.’ Dat teksten en spel cruciaal zijn spreekt voor zich, maar voorstellingen van blondeBIZON zijn ook ondenkbaar zonder liedjes en muziek. Gitarist Rein begeleidt de meerstemmige zang. Dat doet hij al inmiddels sinds Pas op de oppas!, bij de tweede huiskamertour. Met zorg worden kleding en decorstukken gekozen en gemaakt. Bovendien spelen opvallende attributen een hoofdrol: een kangoeroe, een kooi. ‘In Huis van Hades is er hoogstwaarschijnlijk een bouwsteiger. Nee, honderd procent zeker is dat nog niet, er wordt nog steeds geschaafd aan de uiteindelijke voorstelling.’ Ik vraag hoe vast teksten en spel doorgaans liggen, waarop Marianne antwoordt: ‘Een stuk ligt toch wel vrij vast in grote lijnen, we bouwen momenten in waar ruimte is voor improvisatie en voor interactie met het publiek.’
Huis van Hades
Met de Griekse mythe van Orpheus en Euridice heeft blondeBIZON dit keer gekozen voor het thema ‘had ik maar…’. Marianne vat de mythe samen: ‘Orpheus maakte goddelijk mooie muziek. En wist de liefde van zijn leven te trouwen: Euridice. Maar al snel nadat ze waren getrouwd stierf Euridice aan een adderbeet. Orpheus was ontroostbaar, vatte het plan op om af te dalen naar de onderwereld, in een poging zijn geliefde terug te vinden. Hij maakte zo veel indruk met zijn zang en lier, dat hij weer verenigd werd met Euridice, op één voorwaarde: Orheus mocht niet naar zijn geliefde omkijken, voor ze het zonlicht hadden bereikt. De afloop laat zich raden, net voor het bereiken van het zonlicht kijkt Orpheus toch om en verliest Euridice definitief.’
‘Had ik maar…’ ‘Had ik maar niet…’ In Huis van Hades is het thema in een hedendaags jasje gestoken. De vraag is in een wat langere formulering: ‘Als je uit je leven iets over zou mogen doen, iets wat je anders had willen doen, wat zou dat zijn?’ Twee vrouwen kopen een droomhuis. Twee bouwvakkers knappen het ‘krot 1e klas’ op, onderwijl hun humor uitwisselend. Een tragische gebeurtenis zorgt voor een onherroepelijke wending van het leven van de twee vrouwen. Dat is de informatie vooraf die te lezen is op de website.
Tour
Op het Texels huiskamerfestival in mei jongsleden is in Huis van Hades een halfuurversie gespeeld. Bij de verdere ontwikkeling van het stuk naar de gebruikelijke lengte van 60 minuten vonden ze het ineens niet meer goed, niet meer goed genoeg. ‘Het moest helemaal anders. We hadden iets te veel rekening gehouden met de rol van het publiek, het was te minimaal, werd te psychologisch.’
Marianne probeert enige typeringen aan het stuk mee te geven: ‘Over het moeilijk accepteren van de dood gaat het. De dood is nog altijd taboe. Zwakte is een taboe, wordt maar moeilijk geaccepteerd, net als sterfelijkheid. Waar een wil is, is een weg! Maakbaar is alles, of moet het zijn. In het stuk staan nogal uiteenlopende milieus tegenover elkaar: de kwesties worden dan ook veelkleurig belicht.’ ‘We spelen Huis van Hades op besloten feesten, op uitnodiging. En in maart t/m mei is er een openbare tour. Op woensdag- en vrijdagavonden zijn er in totaal tien huiskamervoorstellingen. De eerste vijf keer spelen we Ik begin bij jou, dan vijf keer Huis van Hades. We zoeken nog huiskamers en natuurlijk geïnteresseerd publiek.
Tickets en meer informatie www.blondebizon.nl
