Welke denkfouten maak jij?

Vorige maand was ik aanwezig bij een workshop over denkfouten. Ons brein wil zich niet altijd hoeven inspannen, dus kiest het regelmatig voor de makkelijkste weg. Neem bijvoorbeeld de beschikbaarheidsfout.

Opruimspecialist Linda Groen is professional organizer en auteur van de boeken Wat een bende! | Professional organizing, je leven op orde | Opgebrand en uitgeblust

We laten ons meestal leiden door voorbeelden en ervaringen die zonder al te veel moeite uit ons geheugen te halen zijn. Dus een door jou genomen beslissing wordt behoorlijk beïnvloed door wat je recent hebt meegemaakt, gezien of opgemerkt. Gewoon omdat die gegevens als eerste uit je geheugen opgediept worden. Dat betekent niet dat die gegevens ook juist zijn.

De media heeft grote invloed op de bovengenoemde denkfout. Ook emoties en indrukwekkende ervaringen beïnvloeden de beschikbaarheidsfout bovenmatig. Bedenk zelf maar eens wat je het meest is bijgebleven van het afgelopen jaar. De eerste dingen die in je opkomen zullen gebeurtenissen zijn die indruk gemaakt hebben, die een heftige emotie bij je teweeg hebben gebracht. De momenten waarover men later vraagt:

Waar was jij toen Kennedy werd vermoord ? of Waar was je toen de Twin Towers instortten?

Tip

Lees voor zeer herkenbare situaties het boekje ‘Hoe we onszelf voor de gek houden, ABC van denkfouten’ van Suzanne Weusten.

Een ander voorbeeld van een denkfout is groepsdenken. Groepsdruk heeft invloed op jouw denken. De mens is een sociaal wezen en valt niet graag buiten de groep. We zijn als het ware geprogrammeerd om bij de groep te willen horen. Soms zijn we ook afhankelijk van een groep. Door een tegengestelde mening te hebben of afwijkend gedrag te vertonen binnen een groep die voor jou belangrijk is, zoals je familie of je collega’s, riskeer je buitengesloten te worden. Dit voorkom je door met de stroom mee te gaan en niet te veel op te vallen op een negatieve manier.

Bij het groepsdenken spelen evolutionaire motieven mee. Ons oerbrein is zo geprogrammeerd dat afwijken van de groep ongewenst is, want dit kan levensgevaar opleveren. Voor het overleven ben je afhankelijk van de groep. In een ver verleden was dit natuurlijk van groter belang dan nu, maar ook heden ten dage speelt dit wel degelijk een rol.

Een laatste voorbeeld van een van de vele denkfouten is het bezitseffect. In ’t kort komt dit effect erop neer dat we ons bezit overwaarderen. Iets wat van jou is ken je meer waarde toe dan het in werkelijkheid heeft. Dit gaat op voor zowel kleine als grote dingen, zoals kleding of onroerend goed. Bij verkoop ervan heb je de neiging om er meer geld voor te vragen dan je bereid bent er zelf voor te betalen.

Denkfouten zijn herkenbaar voor iedereen. Ze ontstaan zo onbewust dat ze niet of nauwelijks te voorkomen zijn. Denkfouten maken je dagelijks leven makkelijker, omdat we niet overal uitvoerig over kunnen en willen nadenken. De workshop was voor mij leerzaam om me wat bewuster te worden van denkfouten. Fouten die iedereen maakt: thuis, onderweg, op het werk, elke dag, overal. En bewustwording kan me wellicht af en toe verhoeden om een dergelijke fout te maken of bij mijn klanten een denkfout te ontdekken.