In de kerk aan de James Wattstraat huist momenteel een groep vluchtelingen. Het is er koud deze winter en een politieke oplossing lijkt nog niet in zicht.
Tekst Mirjam Ringers | Foto Eddy Ellert | Dwars
Als ik de ruimte binnenkom waar de vluchtelingen een soort woonkamer hebben ingericht, is het daar stervenskoud. Er zitten ongeveer vijf mannen bij elkaar. Ze stellen zich aan mij voor: Ahmed, Khalid, Adam, Mohammed. Ze komen uit Eritrea, Somalië, Sierra Leone en Soedan.
Ze kraken alleen panden die al lang leegstaan
Ze hebben deze kerk aan de James Wattstraat gekraakt. Hiervoor zaten ze op het Zeeburgerpad in het voormalig Juttersdok. Nu geeft een bouwdeur toegang tot de lege kerk, waarin ze een ruimte in gebruik hebben. De capaciteit van het aanwezige elektra is echter te weinig om alle ruimtes te verwarmen. Er is provisorisch een lamp opgehangen en er staan wat stoelen en een tafeltje.
Geen weg terug
Een paar mannen spreken goed Engels en geven antwoorden op mijn vragen, maar omdat het mij te koud is om hier lang te blijven, maken we een afspraak om verder te spreken in meer comfortabele omstandigheden. Het is erg belangrijk voor mijn gesprekspartners om te benadrukken dat ze alleen panden kraken die al lang leegstaan. En dat ze deze kerk aan de James Wattstraat ook zullen verlaten, zodra de wettige eigenaar het gebouw nodig heeft om daar werkzaamheden te beginnen. Het idee dat ze iets crimineels doen proberen ze te vermijden, hoewel ze wel vaak het gevoel hebben, dat ze als criminelen behandeld worden.
Ze leggen me uit, dat ze geen status hebben gekregen, maar ook niet naar hun eigen land terug kunnen. Dat is vaak niet veilig en de Nederlandse overheid laat ze daar ook niet naar terug gaan. Ze worden niet door de gemeente ondersteund in het vinden van huisvesting, werk en/of scholing. Ze zouden terecht kunnen in de bed-bad-broodopvang maar daar moeten ze dan overdag weer uit. En een aantal mannen heeft problemen met het strenge regime. Er is een gebrek aan zelfbeschikking, sommigen noemen het zelfs een detentie-regime.
Menselijkheid niet verliezen
Het Vluchtelingencollectief ‘Wij zijn hier’ strijdt al vijf jaar voor een normaal leven voor deze mensen. Vaak kunnen ze wel een nieuwe asielaanvraag indienen, maar in de tussentijd hebben ze nergens recht op en kunnen ze geen aanspraak maken op voorzieningen om in hun primaire levensonderhoud te voorzien. En zekerheid dat ze deze keer wel een status als vluchteling zullen krijgen is er niet.
Het valt mij op, hoeveel de mannen zelf al doen om in deze omstandigheden hun menselijkheid niet te verliezen. Na twaalf uur mogen ze de keuken van de bed-brood-bad-opvang gebruiken en dan koken ze voor grote groepen. Dat doen ze ook bij de Kaskantine bij het Westerpark. Ze geven lessen en colleges aan hogescholen, presentaties aan universiteiten, een dance-show en een benefit-party. En dan staat er ook nog een nieuwe productie in Frascati op het programma. De vorige productie die in samenwerking met professionele theatermakers werd gemaakt, liet het publiek zelf beleven hoe het is om in een bureaucratisch web te belanden tijdens je asielaanvraag en wat het betekent om eindeloos te moeten wachten. In april komt hierop een vervolg.
Bezoek welkom
In Amsterdam Oost hebben de kerken deze groep humanitair ondersteund, en met kerst een gezamenlijke kerstviering georganiseerd. De vluchtelingen zijn hier erg blij mee, want op deze manier wordt duidelijk dat ze als mens worden gezien. Ook bezoek in de kraakpanden wordt enorm op prijs gesteld. De gezamenlijke Diaconie van de protestantse en katholieke kerken probeert te helpen, maar moet erkennen dat er een grens is aan deze hulp. Uiteindelijk moet er natuurlijk een politieke oplossing voor hen komen.
