Buiten wordt het nu snel kouder. Een vrucht die echt past bij dit jaargetijde is de tamme kastanje (Castanea sativa). Geroosterd kun je er van alles mee. Lekker warm en vol van smaak.
Tekst Kirsten de Wit | Foto’s Hans van den Bosch
De Tamme Kastanje is een grote boom die wel 20 tot 30 meter hoog kan worden. De boom staat graag in de volle zon. Het is geen inheemse boom, dus ze zijn meestal aangeplant. Je ziet ze meestal als solitaire boom (vrijstaand). Langs de Ringdijk staat een hele rij. Op begraafplaats De Nieuwe Ooster, een arboretum, is de boom ook te vinden. Zo ook in park Frankendael. Ongetwijfeld staat deze boom op nog veel meer plaatsen in Amsterdam Oost, maar daarvoor zult u zelf op stap moeten.
Bloemen en bolsters
De tamme kastanje is gelukkig goed te herkennen aan de lange, grof gezaagde, lancetvormige bladeren, die van boven glanzend zijn. De boom bloeit in mei en juni met sterk geurende groengele bloemen die aan parelsnoeren zitten. Bijen vliegen dan ook graag op de tamme kastanje, zowel voor nectar als voor stuifmeel. In warmere landen waar veel tamme kastanjes in het wild
groeien is er ook speciale kastanjehoning te krijgen.
Sla de kastanjes niet uit de boom met een stok, daarmee beschadig je de boom
In september en oktober zijn er dan de kastanjebolsters. Net als de paardenkastanje (Aesculus hippocampus) heeft de tamme kastanje stekelige bolsters, waarin de noot te vinden is. De bolsters van de tamme kastanje hebben echter veel meer stekels. De twee soorten kastanjebomen zijn geen familie en je kunt de noten van de paardenkastanje ook niet eten. In de bolster van de tamme kastanje zitten 2 tot 4 nootjes. De kastanjes kunnen, nadat de stekelige bolster is verwijderd, worden geschild en gegeten. De kastanjes zijn gepoft, gekookt of verwerkt tot puree erg lekker.
Geschiedenis
Tamme kastanjes zijn niet inheems in Nederland. Een soort is inheems als deze op eigen kracht Nederland is binnen gekomen. Oorspronkelijk komt de tamme kastanje uit West-Azië. Uit onderzoek blijkt dat de boom al sinds 200 voor Christus in Noord-Europa voorkomt. Waarschijnlijk hebben de Kelten deze vruchten meegenomen en verspreid. De Romeinen zijn de kastanjebomen vervolgens gaan aanplanten, om hun legioenen van voedsel te voorzien. In de Middeleeuwen werden ze regelmatig in kloostertuinen aangeplant.
Kastanjes rapen
Raap de kastanjes van de grond. Vaak zijn de bolsters dan al wat open en kun je makkelijker bij de noten. Sla de kastanjes niet uit de boom met een stok. Daarmee beschadig je de boom. Neem altijd precies hoeveel je nodig hebt, dan blijft er nog voor anderen over. Tamme kastanjes worden vaak schimmelig en ze drogen uit na een tijdje. In de koelkast kan je ze een paar weken tot een maand goed houden in een zak waar je gaatjes in prikt, maar je kunt ze ook gekookt en gepeld invriezen en dan kan je ze zes maanden bewaren. Gooi kastanjes weg als er gaatjes inzitten. Dan is de noot vaak aangetast door insecten die er hun eitjes in hebben gelegd of eraan hebben gevreten. Je kunt testen of kastanjes nog goed zijn van binnen: als je de kastanjes in een bak water gooit zijn degene die boven komen drijven niet meer goed. Er zit dan vaak een wormpje in.
Kastanjes bevatten veel vitamine C, B-vitaminen, koper en magnesium. Ze bevatten veel zetmeel en eiwit en weinig vet. Het meel gemalen van kastanjes kan voor mensen met glutenintolerantie worden gebruikt als glutenvrij meel.
Maak met de kastanjes eens de heerlijke risotto of de kastanjesoep. Mocht je geen kastanje kunnen vinden en wil je toch proeven? Vaak zijn ze te koop bij natuurwinkels en bij de groenteboer. Eet smakelijk!
Gepofte kastanjes
Verwijder de kastanjes uit de bolster. Snijd een kruis in de schil. Leg de kastanjes op het bakblik van de oven. Zet de oven op 200 graden. Pof de kastanjes ongeveer 10 Ã 15 minuten tot ze open staan.
Voor extra smaak kun je ze poffen op de barbecue: Leg de ingekerfde kastanjes in een vuurbesteding bakje op het rooster van de barbecue. Doe de deksel op de barbecue. Wacht tot de kastanjes open staan.
Risotto met kastanjes en paddestoelen
Ingrediënten (voor 4 personen)
200 gr risottorijst
100 gr gepofte, schoongemaakte kastanjes
150 gr gemengde paddenstoelen
1 ui
125 ml witte wijn
60 gr boter
zout versgemalen zwarte peper
1 liter groentebouillon
Parmezaanse kaas, geraspt of geschaafd
verse peterselie, gehakt
Snij met een mesje een kruis in de kastanjes en leg ze in een pan zacht kokend water tot ze openspringen; dit duurt circa 15 minuten. Neem de pan van het vuur en laat de kastanjes in het water liggen. Pel ze en verwijder na de dikke schil ook het dunne velletje.
Snijd de ui, kastanjes en paddestoelen. Fruit de ui in 40 gram boter. Voeg de kastanjes en paddenstoelen toe en fruit ze mee op hoog vuur. Voeg de rijst toe en roer door tot de rijst glazig is. Voeg nu de wijn toe en laat deze een paar minuten meekoken. Draai het vuur laag. Voeg nu beetje bij beetje de hete bouillon toe en blijf regelmatig roeren. Steeds als de rijst de meeste bouillon heeft opgenomen voeg je nieuwe toe. Proef na circa 25 minuten of de rijst gaar is en voeg, indien nodig, de laatste bouillon toe. Meng de overgebleven boter door de rijst en strooi er de Parmezaanse kaas en verse overheen.
Kastanjesoep
Ingrediënten (voor 4 personen)
250 gram gepofte tamme kastanjes
50 gram cashewnoten (ongezouten en ongebrand)
1 wortel
1/5 zoete aardappel
2 blokjes groentebouillon
20 gram selderij
1 ui
2 teentjes
knoflook
klont boter
Benodigdheden
Staafmixer/blender hakmolen/keukenmes
Doe de boter in de pan en wacht tot deze heet is. Fruit dan de ui en de knoflook tot ze gelig zijn. Snijd alle groenten en de kastanjes. Voeg aan de pan 1 liter water, 2 blokjes groentebouillon, wortel, zoete aardappel en selderij toe. Maal de cashewnoten fijn in een hakmolen of hak ze heel fijn en voeg toe. Voeg de gepofte kastanjes toe. Breng aan de kook en laat op een laag vuurtje pruttelen tot alle groente gaar is. Mix daarna met de staafmixer tot een mooie, egale massa. Voeg nog wat zwarte peper toe, voor extra smaak.
