Deze keer bespreek ik geen boeken die ik al bladerend door de catalogi van uitgeverijen heb uitgezocht, maar interview ik twee buurtgenoten, Henna Trustfull en Louis Visseren. Zij namen het heft in eigen hand: ze werden hun eigen uitgever.

Tekst Tineke Kalk | IJopener

Misschien begon het voor Henna Trustfull, die in de Indische buurt woont, in de tijd waarin ze huwelijksambtenaar was van het inmiddels opgeheven stadsdeel Zeeburg. De toespraken voor huwelijksparen waren kleine verhalen, gekruid en gelardeerd met anekdotes en humor. Misschien begon het nog eerder, tijdens haar jeugd in Suriname. Als ze vroeger iets niet snapte en naar haar vader ging, zei hij steevast: ‘Schrijf het eerst eens eventjes op.’

Ik heb een kapitaal uitgegeven aan postzegels

Henna’s eerste boek Waardevol of waardeloos is het verhaal van haar moeder. Zij werd in haar jeugd mishandeld door haar moeder, terwijl haar lichtgekleurde broer op een voetstuk werd geplaatst. Mishandeling, het voortrekken van lichter gekleurde kinderen en incest worden in de Surinaamse cultuur vaak doodgezwegen. De familie van haar moeder was in eerste instantie boos dat Henna de vuile was buitenzette. Hoewel ze niet ontkenden dat Henna de waarheid sprak, hadden ze de mishandeling altijd lacherig afgedaan.

De titel van het boek komt van Henna’s oma van vaders kant die altijd zei: ‘Je maakt je leven waardevol of waardeloos.’ Ondanks de moeilijke start maakte Henna’s moeder wél iets positiefs van haar leven en had ze juist oog voor de zwakkeren in de samenleving.

Nadat Henna haar boek naar allerlei uitgeverijen had gestuurd -‘Ik heb een kapitaal uitgegeven aan postzegels’ – en nooit wat terug hoorde, besloot ze het boek in eigen beheer uit te geven. Onervaren als ze was en ook niet goed begeleid, schrok ze van de hoeveelheid fouten in haar boek. Ook bestelde ze een te grote oplage.

De presentatie van haar boek, in 2010, was nog niet achter de rug of ze kreeg een zware hersenbloeding, waardoor ze voorgoed arbeidsongeschikt raakte. Tijdens haar revalidatie kwam ze er door gesprekken met een psychologe achter dat ze verder wilde gaan met schrijven én dat ze op zoek moest naar een betere drukkerij.

Haar tweede en derde boek gaf Henna uit bij Scanlaser. Hier heeft ze niet alleen een eigen account, maar ook een aanspreekpunt, Martine Albers, die waar nodig met haar meedenkt van de keuze van het lettertype en de papiersoort tot en met een slappe of harde kaft. Na inlevering van het bestand, ontvangt Henna een proefdruk. Op aanvraag kan ze boeken laten bijdrukken, hoewel ze er altijd wel voor zorgt dat ze een paar exemplaren in huis heeft.

Een productieve schrijfster
Was Henna’s eerste boek autobiografisch, haar tweede boek Akoeba dat in 2014 uitkwam, is fictie. Het is het verhaal van een vriendschap tussen een witte meesteres en een zwarte slavin, wat zeker gezien die tijd erg bijzonder was. Het verhaal speelt zich af op Barbados, het gebied waar de Trustfulls vandaan komen. Henna: ‘Ik had zelf een witte oma. Zij maakte mij er bewust van dat je als zwarte niet minder bent dan een witte. Tijdens de presentatie van dit boek werden meteen 250 exemplaren verkocht.’ Het boek was zelfs zo’n succes dat Henna de vraag kreeg of zij een vervolg wilde schrijven. Henna: ‘Daar ben ik nu mee bezig, maar ik laat het slecht eindigen hoor, want ik wil er vanaf. Ik heb nog zoveel ideeën, zoals een thriller schrijven.’

Haar derde boek Het verhaal van kabouter Wensendag is net af. Henna: ‘Er zijn heel weinig sprookjesboeken met Surinaamse kinderen in de hoofdrol. Deze zwarte kabouter ziet in het Surinaamse binnenland hoe zwaar de houthakkers het hebben. Als hij een van hen een handje helpt, ontstaat er jaloezie met alle gevolgen van dien.’ Niels Hofelt leverde de illustraties en hoewel hij nog nooit in Suriname is geweest, wist hij tot Henna’s verrassing de sfeer raak te treffen. Karim Akyuz photoshopte de tekeningen. Het is dus ook een beetje een multiculti-project geworden.

Henna gaat door met schrijven en uitgeven, hoewel zij zich pas sinds kort schrijfster durft te noemen.

__

Van dorps- naar stadsfotograaf

Louis Visseren fotografeert al heel lang, maar pas toen hij in 2000 zijn baan in de telecommunicatie verloor en een behoorlijke zak geld mee kreeg, besloot hij beroepsfotograaf te worden. Al snel kreeg hij opdrachten van bedrijven uit de omgeving, van bloemkwekerij tot metaalbedrijf, voor brochures. Ook documenteerde hij in opdracht van de wethouder van sociale zaken van Haarlemmermeer de opvang voor daklozen. Daarnaast bekwaamde hij zich in de portretfotografie door vele families uit de omgeving op de foto te zetten. Voor de Stichting Make a Memory doet hij vrijwilligerswerk: op afroep maakt hij een foto van een overleden kind. Toen hij twee jaar geleden naar het Oostelijk Havengebied verhuisde, besloot hij het sociale project Blije Buren vast te leggen. Elke dag maakte hij een foto. Van dit project maakte hij het boek Blije Buren: Elke dag is burendag.

Je ziet altijd maar één handschoen liggen

Perfect Match
Zijn nieuwe fotoproject heet Perfect Match. Louis: ’Het intrigeert mij al lang dat je altijd maar één handschoen op straat ziet liggen. Wat zou er gebeuren als iedereen een handschoen oppakt en die gaat dragen? Het is eigenlijk heel raar dat we altijd per se twee dezelfde handschoenen willen dragen. Bovendien, door zo’n opgepakte handschoen te dragen ga je een verbinding aan met de vorige drager. Wie was de drager, hoe zag hij of zij eruit, of waar was hij of zij naar op weg?’

In de winter van 2016/2017 raapte Louis tien weken lang alle verloren handschoenen op die hij tegenkwam. Thuisgekomen droogde hij ze en deed er een briefje bij met de datum en de vindplaats. Vervolgens legde hij alle 94 gevonden handschoenen in de gang en keek welke handschoenen een paartje met elkaar zouden kunnen vormen. Die handschoen met dat ene knoopje paste bijvoorbeeld perfect bij die handschoen met vijf knoopjes, net zoals de frivole stippeltjes handschoen het ongetwijfeld goed zou kunnen vinden met die met dat strikje. Had je natuurlijk ook nog de stoere werkmanshandschoenen. Of de kinderhandschoenen, liefdevol gebreid door een oma of vrolijk gehaakt door een tante.

Bij zelfuitgeverij Blurb in de Verenigde Staten liet Louis een aantal exemplaren van Perfect Match digitaal drukken en voorzien van een slappe kaft. Hij deelde ze uit aan vrienden en buren. Iedereen reageerde enthousiast. Maar zelf was hij nog niet tevreden, want hij had de handschoenen als een kunstobject gefotografeerd. Hoorde daar eigenlijk niet een mooi vormgegeven kunstboek bij, gedrukt op mooi papier, voorzien van professionele typografie en een mooie omslag?

Louis kocht bij drukkerij Rob Stolk een aantal uren ondersteuning in. Aan de tafel gezeten liet de drukker hem allerlei papiersoorten zien en voelen en ze brainstormden over een mooie cover. Toen de opmaker aan de gang ging, mocht Louis er pal naast zitten. Als hij het wilde, kon de opmaker nog laatste veranderingen aanbrengen.

Om de uitgave van het boek mogelijk te maken, startte Louis een crowdfunding actie, zie hiervoor perfectmatch.viesereine.nl. Bij elk boek wordt een van de gevonden handschoenen meegeleverd. Hoewel de uitgave al eerder verkrijgbaar is, vindt de officiële boekpresentatie 3 december a.s. plaats in De Cantine, waar tevens de opening van de tentoonstelling ‘Perfect Match’ plaatsvindt.

Een nieuw project staat al weer op stapel. Samen met fotografe Joke van Vlijmen wil Louis statushouders die straks op de plaats van Blije Buren komen te wonen, een fotografieproject aanbieden ter ondersteuning van hun integratie. Ongetwijfeld niet zijn laatste project.