In het Groote Museum, sinds ruim twee jaar weer onlosmakelijk verbonden met Artis is sinds 11 september het handgetufte vloerkleed te zien, ontworpen door Lizan Freijsen, en gemaakt in het TextielLab in Tilburg. Freijsen gaf het werk zelf al de naam Pijlers van leven mee. Cru genoeg kwam ze begin dit jaar op 63-jarige leeftijd om het leven in een verkeersongeval met haar fiets. De samenstellers van deze kleine tentoonstelling – Groote Museum en Textielmuseum – konden dus niet om deze naam heen.
Anne-Mariken Raukema
Freijsens laatste werk is een eerbetoon aan onzichtbare bomen. Aan de heipalen die al eeuwenlang Amsterdam dragen en daarmee de stad uit het moeras hebben getild. Sinds drie jaar hangt een wandcompositie van haar hand in de permanente opstelling in Micropia. Toen het Groote Museum moest worden ingericht wilde de conservator eigenlijk dat werk voor het vernieuwde museum.
Tijdens de verbouwing en onderkeldering van het Groote Museum kwamen honderden deels vermolmde houten palen tevoorschijn, die niet alleen dit gebouw gedurende 160 jaar, maar ongeveer heel Amsterdam al vijf eeuwen dragen. Een aantal van deze heipalen, ook in (dwars)doorsnede, staat permanent opgesteld in de kelderverdieping, bij de garderobe en de kluisjes.
Natuur, dat zijn wij
In het Groote Museum staat het menselijk lichaam centraal. Het benadrukt dat de bezoeker, hoe jong of oud ook, net als al het andere dat leeft en sterft deel uitmaakt van de natuur. Natuur is. Dit gaf Lizan Freijsen het opkontje om een nieuw kleed te ontwerpen voor het Groote Museum, gebaseerd op de eeuwenoude bomen. In feite rust de hoofdstad op een immens bos, dat eind 16e, begin 17e eeuw uit Noorwegen werd aangevoerd.
Voor de tentoonstelling maakt landschapsfotograaf Hans Wilschut een monumentale foto van een Noors woud. Hij liet zich voor het maken van deze foto, die op de bovengalerij hangt, maar vanaf beneden al een immens indruk maakt, inspireren door het laatste werk van Freijsen. De foto toont een bos dat ongeveer even groot is als dat wat destijds nodig was aan heipalen om Amsterdam hoog en droog te houden. Naast de foto staan drie van de oorspronkelijke heipalen die onder het Groote Museum hebben gestaan.
Karen Zeedijk van het Tilburgse TextielLab, een van de twee vaste tufsters met wie Freijsen vaker samenwerkte, heeft de draad opgepakt het vloerkleed af te maken. Zij vertaalde het naar wol en vergrootte het bescheiden fenomeen – de dwarsdoorsnede van een oude heipaal – uit waardoor er andere aandacht wordt opgeroepen. De wol is door Freijsen zelf ingekocht; hiervoor had ze behalve in Tilburg ook een vergelijkbaar laboratorium in Portugal, waar de wol met natuurlijke kleurstoffen werd geverfd. Het maakproces van het tuften wordt inzichtelijk gemaakt in een korte introductiefilm, gemaakt door Marieke van der Lippe
Koppeling met de vaste opstelling
In de Oost- en Westzaal van het Groote Museum is een route ontwikkeld die een verbinding tot stand brengen tussen het nieuwe werk van Lizan Freijsen. In tien stops wordt aan de hand van bestaande kunstwerken, video’s, foto’s en opstellingen ingegaan op zaken als wortelstelsels, sapstromen, groeikracht en gereedschappen. De plattegrond op de achterkant van het A4-tje moet duidelijk maken waar je staat. Het was handig geweest als de cijfers die op het A4-tje staan, ook goed te zien zijn. Ik miste daardoor wel wat.
Nadrukkelijk mag het kleed gebruikt worden. Wel moeten de schoenen uit, maar dan mag je erop zitten of liggen. Volgend jaar krijgt Freijsens vloerkleed er nog een rand omheen. Die heeft zij zelf nog ontworpen en wordt nu uitgevoerd in het TextielLab. Door het kleed, wat nu zo’n vier meter in doorsnee meet, te vergroten biedt het ruimte om er met een groep van circa twintig mensen, of een schoolklas, op te zitten en in gesprek te gaan. Mooie reden om weer eens naar de jaarringen te komen kijken. Want ook nadat de tentoonstelling is afgelopen, krijgt Pijlers van leven een plaats in de vaste collectie van het Groote Museum.
De tentoonstelling Pijlers van leven is nog tot en met 9 maart te zien in Artis-Groote Museum.
Check Groote Museum.nl
