Boek van Week 52
Lief dagboek…
In deze wonderschone, dieptreurige en wat eigenaardige literaire non-fictie vertelling, wenkt Joris van Casteren ons om over zijn schouder mee te lezen met de zielenroerselen van onze overburen.
‘Geen meer dierbare vriend dan mijn dagboek’.
Dat zal Joris van Casteren gedacht hebben toen hij bij toeval stuitte op een archief, van top tot teen gevuld met dagboeken van onbekende mensen, en zich daar met volle overgave op stortte. Lichtjes beschaamd ook, dat kan bijna niet anders.
Het onderwerp past bij journalist van Casteren. Welke op het oog soms kleine, maar bijzondere details omringen een ‘gewoon’ mens en geven kleur aan het leven dat wordt geleid? Welke geheimen koestert een mens, geheimen die je graag voor anderen verborgen houdt? Daar kom je niet zo makkelijk achter, tenzij deze levenskleuren worden toevertrouwd aan een dagboek dat uiteindelijk ter beschikking wordt gesteld aan het Nederlands Dagboekarchief (NDA).
Vanaf de eerste pagina word je in de diep persoonlijke wereld van onbekenden getrokken. Van Casteren heeft een fijnmazige selectie gemaakt van mensen die in hun alledaagsheid bijzonder zijn. Saai? Integendeel. In het gewone leven nauwelijks zichtbaar of opvallend, maar met een levensverhaal dat er om vraagt om ontdekt te worden. Het ongemak bij de lezer – en dus ook bij mij – schuilt in het voyeuristische element. Dagboeken van een ander, die lees je toch niet?
Enige ijdelheid lijkt de dagboekenauteurs niet vreemd, want waarom stuur je je dagboeken (bij leven) naar het NDA? Dat is de tegenhanger van mijn vraag als lezer. Wat is de overweging van
nabestaanden om dagboeken van een overleden dierbare ter beschikking te stellen?
Het verhaal volgt de levens van een uiteenlopende schare dagboekenauteurs. Opgeknipt, naast elkaar, chronologisch en ondersteund door van Casteren’s zo herkenbare stijl van journalistiek. Onderkoeld, verwonderd, met lichte humor, empathisch. Langzaamaan, zodra je verder door de levens rolt van Eva Koning, Peter Steinmetz, Christine Steen of bijvoorbeeld Wim de Vries, vindt iets bijzonders plaats: je wordt steeds meer één van hen. Ik moet bekennen, in al deze levens vond ik vrolijke en beknellende aanknopingspunten, voer voor reflecties. De wijze waarop Joris van Casteren hierin diepere gelaagdheid creëert is bijna vanzelfsprekend.
“…Wim de Vries is een onzichtbare modelburger, een bescheiden man die zijn werk doet zonder te klagen. Nooit zal hij om aandacht vragen of iemand benadelen, stilletjes schrijft hij zichzelf het leven uit. (…) Wim de Vries koestert zijn mislukkelingen. Hij boekstaaft ze als bewijs voor smeulende vermoedens. Het dagboek maakt groot wat klein zou moeten zijn. Maar wie het kleine goed verzorgt kweekt vanzelf iets ontzagwekkends…”
Joris van Casteren, die nauw betrokken is bij De Eenzame Uitvaart, een stichting die overledenen zonder familie of sociaal netwerk een bijzonder saluut brengt met een persoonlijk gedicht, heeft de juiste pen om deze diep menselijke verhalen – uiteindelijk van een ieder van ons – op zijn herkenbare wijze aan het papier toe te vertrouwen. Denk ook aan zijn vorige verhalen, zoals ‘Lelystad’, ‘Het been in de IJssel’ of ‘Moeders lichaam’. Ik ken niemand die dat beter kan.
De mensheid zal nog van mij horen. Geen toevallige naamgever van het boek.
Een warme en prikkelende gloed voor onder de kerstboom
_____
De mensheid zal nog van mij horen is geschreven door Joris van Casteren
Verschenen bij uitgeverij De Bezige Bij
Petra Hoogenboom is boekenadviseur bij IJburg Boeken, IJburglaan 561
