Wie een paar honderd meter na de Hogesluis, of brug 246, uit Oost richting centrum rijdt of loopt, ziet aan z’n linkerhand De Nederlandsche Bank. Sinds eind jaren zestig domineert het gigantische gebouw de zuidkant van het centrum. Wie vanaf de Utrechtse brug komt aanrijden, heeft alleen maar de bank in het verschiet. Op 6 januari keerden veel van de 2300 de medewerkers terug naar het vernieuwde kantoor aan het Frederiksplein. De dependance van DNB aan de Spaklerweg gaat dan sluiten.
oost-online was te nieuwsgierig om niet meteen op de eerste dag een kijkje te nemen op het Frederiksplein.
Anne-Mariken Raukema
Bijna vijf jaar heeft de ingrijpende renovatie geduurd, maar dan is het weer voor de komende eeuw klaar. Voor de plek waar ooit het iconische Paleis voor Volksvlijt stond – afgebrand in 1929 – ontwierp architect Duintjer in 1968 de nieuwe Nederlandsche Bank (DNB). Het was destijds baanbrekend, transparant en ingetogen materiaalgebruik. Gaandeweg werd het gebouw aangepast aan de toen geldende eisen en wensen en in 1991 verrees een grote ronde toren om meer werkplekken te creëren. Het werd er allemaal niet fraaier op.
Gelukkig is de ronde toren weggehaald, waardoor de zichtlijn tussen Pijp en Utrechtsestraat is hersteld. En de gietijzeren boog uit het Paleis voor Volksvlijt is behouden en heeft een plek gekregen in de toegang tot de parkeergarage. Tijdelijk was in verband met de langdurige en grootscheepse verbouwing aan de Sparklerweg een tijdelijk kantoor van DNB gevestigd. Het huurcontract loopt binnenkort af en alle medewerkers kunnen in het vernieuwde pand terecht.
Bijna klaar
Maandag 6 januari waren de werkplekken wel klaar, met een totale oppervlakte van 62.000 m2.. In de ruimten aan beide zijden van de entree, in en rond de voormalige goudkluis, wordt De Nieuwe Schatkamer ingericht. De komende weken zijn tentoonstellingsmakers nog druk aan het werk om de ruimten voor permanente en losse tentoonstellingen te realiseren, maar liefst ook zo’n 4.800 m2. Een oppervlakte waar een gemiddeld museum jaloers op kan zijn. In elk geval zal daar de numismatische collectie van DNB – de munten en penningen – altijd te bezichtigen zijn en wordt visueel uitgelegd hoe geld en de economie werkt, voor iedereen van 13 jaar en ouder.
In De Nieuwe Schatkamer zijn alle zes originele kluisdeuren bewaard gebleven. Er komt een oude geldtransportauto te staan, waarmee vroeger de pecunia en het goud de bank werden binnengereden. Ook is er een ontmoetingsplaats gemaakt voor zowel de financiële sector als het publiek. Omdat het bankbiljettenbedrijf en de ruim tweehonderd ton goud naar het Cashcentrum in Zeist zijn overgebracht, komt deze ruimte vrij. Naar verwachting zal de gemeente ook de enorme stenen die rond de bank liggen weghalen. Er is voor ramkrakers niets meer te halen.
Knot & Mecanoo
DBN-president Klaas Knot, inwoner van Oost, was als leidinggevende medeverantwoordelijk voor de keuze van architect Francine Houben van bureau Mecanoo. Zij heeft het gebouw zijn oorspronkelijke, krachtige uitstraling teruggegeven. Op de begane grond veel glas, waardoor transparantie ontstaat. De dubbele verdiepingshoogte van de oude Kashal is hersteld en de originele gevelcompositie met de herkenbare bruine tegels is behouden gebleven. Zelf vind ik het altijd mooi als je oude sporen herkent, zoals de betonnen constructie van een halve eeuw terug.
Klaas Knot wil wel wat kwijt over het belang van openheid: ‘Als DNB staan we midden in de samenleving en daarom is het ook belangrijk dat we open en toegankelijk zijn. Openheid helpt ons in de effectiviteit van ons werk. Wij werken voor alle Nederlanders aan stabiele prijzen, aan solide en integere financiële instellingen, aan een betrouwbaar en stabiel betalingsverkeer. Eigenlijk aan duurzame welvaart voor alle Nederlanders. Daarbij gaat dit gebouw ons enorm helpen.’
Openbare tuin met boom
Waar je je ook in het gebouw bevindt, je ziet groen en kijkt uit op groen. Op de plek waar de ronde toren stond, wordt een publiek toegankelijke stadstuin aangelegd. Aan de oostkant is op de eerste verdieping een binnentuin aangelegd voor medewerkers en gasten. Er komt ook nog een groente- en kruidentuin voor eigen gebruik. Op het dak van de derde verdieping aan de kant van Frederiksplein is een daktuin aangelegd, waarbij gelet is op een mix van inheemse en niet-inheemse plantensoorten met de hoogst haalbare biodiversiteit. De binnentuin is ook toegankelijk voor het publiek.
Te midden van hoog wuivend gras ligt een dooie boom. Dat is een van de vele iepen die moesten sneuvelen aan het Oosteinde. Er zijn gaten ingeboord en dient nu als insectenhotel. Even was ik in verwarring. Is dat niet de bronzen boom die in het Frederik Hendrikplantsoen lag, ter nagedachtenis aan Walraven van Hall, de bankier van het verzet? Nee, die ligt daar nog gewoon, en blijft daar liggen. Dat is kunst in de openbare ruimte, eigendom van de gemeente Amsterdam en niet van de bank. Gelukkig maar.
Tenslotte: de kade aan de zonnige zuidzijde van het gebouw is verlaagd tot het niveau van de Singelgracht. Deze is voor iedereen toegankelijk. Over de kunstcollectie een andere keer.
Check: www.denieuweschatkamer.nl
