Boek van Week 40
Colson Whitehaed’s nieuwe roman Harlem Shuffle stuift je in het gezicht zodra je oog erop valt.
Vormgegeven in de basiskleuren van de reggae, kleine plaatjes in zwart-wit, opgenomen in een raster van vierkanten en rechthoeken.
Een onmiskenbare verwijzing naar Harlem, Manhattan. Kijk je nog wat beter, dan word je de betekenis van de voorwerpen in de plaatjes gewaar: een kluis, een koevoet, een diamant…
Harlem, eind jaren vijftig, begin jaren zestig. Een muzikale smeltkroes, ‘poor’. Een omgeving waar je op elke hoek van de straat wordt verleid.
Verleid door de muziek die uit de clubs naar buiten komt (google het schilderij Sugar Shack van Ernie Barnes maar eens), verleid tot het moois van het leven buiten, verleid tot de donkere kanten van de stad, verleid om mee te doen. Wie loopt er dan nog rechtstreeks naar huis?
In Harlem Shuffle neemt Colson Whitehead ons mee in de belevenissen van Ray Carney, een beschaafde meubelverkoper uit een minder beschaafde familie van boeven en bendeleden.
Ray trouwt omhoog, zou je mogen zeggen, en het maakt hem dagelijks bewust van de twee gezichten die het leven je kan tonen. Naast het werk in zijn eigen tweedehands meubelzaak en zijn liefde voor zijn vrouw en kinderen, lukt het Ray niet om de lokroep van zijn louche neef Freddie te weerstaan. Zo wordt Ray meegezogen in de misdaad. De worsteling van de toch slimme Ray om te leven in een tweetal gedaantes – die van de boef en die van hardwerkende huisvader – doorleef je zelf ook tijdens het lezen van deze misdaadroman. Want zo wil ik het wel noemen.
Een heel andere belevenis voor mij dan bijvoorbeeld bij ‘De jongens van Nickel’, het pijnlijke en trieste verhaal van dezelfde auteur over een tuchtschool in het diepe Zuiden van de VS. Hoe pure pech en geïnstitutionaliseerd racisme een hoopvolle jeugd ineen doet storten. Met de thematiek in Harlem Shuffle dat een mens – zonder dat te willen – vrij eenvoudig de grens van goed, kwaad en woede overschrijdt en tegelijkertijd zich de vraag stelt hoe daar weer uit te geraken, dat dansen op de rand van de vulkaan, daarmee raakt Whitehead mij opnieuw.
In de filmische – soms lichtvoetige – typische Colson Whitehead stijl leer je Ray Carney kennen. Je kunt er weinig aan doen, je sympathie ligt bij hem. In het eerste hoofdstuk van het boek geeft Ray zijn dromen alvast prijs: …Het was de laatste keer dat hij iemand had geslagen. Volgens hem hoefde je het leven niet te leven zoals je dat geleerd was. Natuurlijk, je kwam ergens vandaan, maar het belangrijkste was waar je heen wilde…
En zo heeft Ray Carney onbedoeld een voorzetje gegeven voor het thema van de komende Kinderboekenweek die woensdag 6 oktober van start gaat: Worden wat je wil.
_____
Harlem Shuffle is gescheven door Colson Whitehead
Vertaald door Harm Damsma
Verschenen bij Atlas Contact
Petra Hoogenboom is boekenadviseur bij IJburg Boeken, IJburglaan 561
