Elke twee jaar vindt, op de eerste woensdagavond na het ingaan van de wintertijd, op De Nieuwe Ooster begraafplaats een avondherdenking voor nabestaanden plaats: Herinnering Verlicht. Dit jaar was dat op 30 oktober. Het even jaar vindt de herdenking plaats op De Nieuwe Noorder, het oneven jaar op de Nieuwe Ooster.
Anne-Mariken Raukema
Bij de entree aan de Kruislaan staat een enorme ark van bamboe, met een houten figuur erin, geheel verlicht door kaarsen. Het verbeeldt de veerboot van Charon, de veerman uit de Griekse mythologie, die mensen overzet naar het dodenrijk aan de overkant van de rivier de Styx. Langs de paden staan fakkels, vuurkorven en af en toe een enorme – al dan niet gekleurde – lamp die de begraafplaats een bijzondere uitstraling geven.
Anders dan Halloween
De laatste jaren word je in de loop van oktober doodgegooid met Halloween-rommel. In budgetwinkels als Action zie je steeds meer attributen liggen die de feeststemming eind oktober moeten vergroten. Pompoenen voor de deur met daaruit ogen en een lachende mond gesneden. Kunststof spinraggen voor de ramen, het lijkt niet op te kunnen.
Sereen en sfeervol
Hoe anders was het de laatste woensdagavond van oktober op De Nieuwe Ooster. Sereen en sfeervol. Authentiek en waardig. Geen enkele parallel met het commerciële, uit de Verenigde Staten overgewaaide feest. Nee, de avond aan de Kruislaan is een opmaat naar Allerzielen en Allerheiligen in optima forma.
Intieme momenten
Regelmatig kom je een van de ‘Witte dichters’ tegen, een initiatief van dichter Jos van Hest. Zij kleuren al jaren deze avonden in. Onder een witte paraplu lezen ze steeds een speciaal voor deze avond geschreven gedicht voor. Het zijn intieme momenten, terwijl het aantal bezoekers op deze avond toch op meer dan zesduizend wordt geschat.
Dertig dichters
Willem Munters post zich aan het begin van de avond tegenover Zigeunerorkest Brandt. Ze spelen niet ver van het karakteristieke familiegraf van ‘zigeunerkoning’ Koka Petalo. Munters leest zijn gedicht ‘Dat ik je mis’ en zou na een kop koffie weer een andere plek zoeken. Zijn ongeveer dertig andere collega’s lezen verspreid over De Nieuwe Ooster hun gedicht van dienst voor, herkenbaar onder de enigszins verlichte witte paraplu.
De herinnering levend houden
De 77-jarige mevrouw Spaargaren is vanavond alleen gekomen. ‘Vriendinnen zegden op het laatste moment af vanwege de kou’, zegt ze. ‘Maar het is een mooie avond, fris, maar stil weer. Ik kom hier voor mijn man, die twaalf jaar geleden is overleden. Zo houd ik de herinnering levend.’ Eerder deze week heeft ze het graf schoongemaakt en er verse chrysanten op gezet. Ze woont in de buurt en is te voet gekomen. Het is de vijfde keer dat ze komt, tien jaar geleden voor het eerst.
Iedere twee jaar weer
Jackie Sahl rijdt elke twee jaar speciaal uit Kampen naar De Nieuwe Ooster. Zij komt voor haar vader die ze nooit heeft mogen leren kennen. Dat ze alleen een verzamelgraf heeft om naar toe te gaan, deert haar niet. Herinnering Verlicht is te speciaal om over te slaan. Even verderop staat een Pools echtpaar. Zij hebben lang geleden hun twee dochtertjes moeten begraven op De Nieuwe Ooster. Ze komen elke twee jaar, als het weer Herinnering Verlicht is.
Aardedonker
De meeste bezoekers zijn wat in zichzelf gekeerd. Sommigen lopen alleen, er zijn veel stellen en hele families. Er worden veel brandende kaarsen en led lichtjes meegedragen, want verder is het aardedonker. Het ruikt er naar aarde en naar vuur. Je hoort stemmen, de vogels zwijgen. Wat klinkt is muziek; twee prachtige vleugels in een tent spelen klassieke muziek.
Kaarsje opsteken
Verderop zingt het Amsterdams Volkskoor en bij de andere entree aan de Rozenburglaan – die voor deze gelegenheid ook ’s avonds open is – zingt het koor van het Leger des Heils. Op verschillende plaatsen kunnen bezoekers een kaarsje opsteken. Voor een ieder die je zelf in gedachten hebt, of voor de mensen die hun lichaam ter beschikking stelden aan de wetenschap. Daar draagt dichteres Diana Ozon een nieuw vers voor.
Vreedzaam en rustig, troostrijk, waardig en toch heel divers. Als het tijd is om naar huis te gaan is er voor die dat wil wie wil een bekertje glühwein. Het wordt zeer gewaardeerd dat De Nieuwe Ooster dit steeds maar weer organiseert. Over twee jaar weer…
