Boek van Week 35
Op het hoogtepunt is het niet langer een passage uit een boek, maar een scène uit een film. De jou zo bekende handen, die je een leven lang niet anders hebt zien doen dan papier schuiven, meters en meters die gelezen en wel tot aan het plafond reiken, glijden nog één keer langs wat papier. De bladzijden van een tijdschriftnummer, een literair blad waar je zelf bovendien jarenlang aan hebt meegewerkt, liggen nu onder diezelfde handen. Het lichaam weet intuïtief en na jaren van oefening precies wat het te doen staat, maar moeten zich in plaats daarvan haasten naar het dichtstbijzijnde voorwerp dat een beetje houvast kan bieden: een koude plastic stang.
In reactie op een eerdere roman van Thomas Heerma van Voss’ pleitte recensent Kees ‘t Hart ervoor dat de auteur ‘altijd, al is het maar voor een deel, zijn eigen personage of personages is’. Dat advies lijkt de schrijver in zijn nieuwe boek Het archief ter harte te hebben genomen, en niet te zuinig. ‘Ongeremd te werk gaan, inderdaad. Als ik niet eens bij dit verhaal enige regie kon houden, dan zou het me nergens meer lukken,’ aldus hoofdpersoon Pierre. In maart al kondigde Thomas Heerma van Voss aan dat hij aan een flink autobiografische roman werkte, ‘waarin echo’s van mijn afgelopen jaren klinken, inclusief een fictieve versie van mijn vader’. In de roman blikt hij terug op de zeven jaar dat hij redacteur bij het literaire blad De Revisor was, een periode die hij al vaker beschreven heeft. Een mederedacteur: ‘Zo veel mensen spugen op wat wij belangrijk vinden, literatuur wordt marginaler en marginaler en wij vormen het allermarginaalste stukje. De kelder van de Titanic.’
Aan het einde van het boek komt het triviale samen met het zwaarwichtige en vallen de dingen op hun plek. Elke dag komt de zon op en gaat de zon onder, elke dag worden mensen geboren en gaan mensen (te vroeg) dood, en elke dag bevindt ergens op de wereld een literair tijdschrift zich wel op het randje van faillissement. In Het archief zijn het deze garanties die opnieuw uitgediept worden en vooral inkijk geven in de verteller die ze zo openhartig beschrijft.
Niet elke scene uit het boek is als hierboven. Pierre, de verteller, is soms bijna gênant eerlijk, maar altijd weloverwogen en fijnzinnig. Hij is aandachtig maar ook onzeker. Pierres vertwijfeling kan dubbelzinnig zijn, maar het boek geeft daarom ook blijk van een uiterst menselijk proces van afscheid. ‘Ik had de redactie juist trouw moeten blijven. Met mijn vertrek heb ik lichtheid uit mijn leven laten ontsnappen.’
_____
Het archief is geschreven door Thomas Heerma van Voss
Verschenen bij Uitgeverij Das Mag
Margot Baar is boekverkoper bij Java Bookshop, Javastraat 145
