Hoe vergaat het kleine, zelfstandig ondernemers in Oost in de nasleep van Coronatijd? Overleven ze? Floreren ze? De zevende in de reeks: Jack van Lieshout, alias De Baron, die in totaal 29 panden in de stad, rijwielstallingen en ateliers mogelijk maakt, ook in Oost.
Ondernemer in coronatijd| Anne-Mariken Raukema
Jack van Lieshout is een spraakwaterval. Loopt over van enthousiasme en oprechte betrokkenheid. Noemt zichzelf een ‘oude kraker’ en ‘veredelde opbouwwerker’. Kraken deed hij al 42 jaar geleden, op zestienjarige leeftijd. Speelt even lang het ‘politieke spel’ mee en is daar inmiddels zeer ervaren in, wat hem – en de mensen voor wie hij zich inzet – geen windeieren legt. We spreken elkaar in een van de ateliers aan de Populierenweg.
Van stookhok tot atelier
De karakteristieke vaalwitte woonblokken langs het spoor werden in de jaren 50 opgetrokken. Hun tijd vooruit werden in de kelderruimtes op de uiteinden immense olievaten aangelegd voor de blokverwarming op stookolie. Geen kolenkachels meer, maar moderne verwarming. Het aardgas in Groningen moest nog worden ontdekt.
Jack van Lieshout, die al decennia fietsenstallingen aanlegt in onderstukken en kelders, kwam de Populierenweg zes jaar geleden op het spoor. ‘Ik ben met Stadgenoot gaan praten. Zo’n traject duurt lang. Inclusief de verbouwing duurde het een jaar of twee.’ In 2016 trokken de eerste kunstenaars en creatieve ondernemers erin. Van Lieshout had alles zelf gedaan. Van vergunningen aanvragen, tot het slopen van de olieketels, leidingen leggen, keukentjes en wc’s aanbrengen, stuken en witten. En de tralies voor de ramen vervangen door onbreekbaar glas. Het idee is om in die vier vensters per ruimte regelmatig ‘open ateliers’ te organiseren. Zeven van deze ruimtes aan de Populierenweg zijn inmiddels in gebruik door kunstenaars.
Vrouwen
Toen al snel bleek dat alle huurders, veelal kunstenaars, vrouwen waren, besloot Van Lieshout dat de ruimtes voor vrouwen bestemd waren. ‘Mannen vinden doorgaans makkelijker en sneller een ruimte en hebben niet zelden ook meer te besteden’, aldus Van Lieshout. Voor het atelier van 55 vierkante meter waar we zitten betalen de twee vormgevers samen € 375 per maand. Marktconforme huur begint bij het dubbele. Van Lieshout houdt daar twee derde aan over. Hij heeft er wel in moeten voor-investeren en fysiek werk aan gehad. ‘Het is een verdienmodel op lange termijn. Verderop zit iemand die boeketten maakt met droogbloemen, heel bewust omdat die langer staan en het milieu niet belasten. En drie fotografen met een bijzondere focus.’ De kapster, die op 11 mei haar zaak weer mocht openen, is schijnbaar een vreemde eend in de bijt. Behalve voor wie meent dat knippen ook een kunstvorm is.
Coulant naar huurders
In tegenstelling tot veel eigenaren en beheerders is Van Lieshout nu onbaatzuchtig in het innen van de huur. Voor wie echt in de knel leek te komen, werd de huur van de maanden april, mei en juni gehalveerd. De schuld werd geparkeerd voor later. ‘Een goede relatie met huurders is veel waard. Die haal je niet onderuit. De deurwaarder komt hier niet langs.’
Jack van Lieshout wil niet het ‘makelaartje-verhuurdertje’ spelen, dat is niet zijn ambitie. Daarin klinkt zijn krakersverleden nog altijd door. Hij is een van de weinigen die zich op die markt begeven. ‘Broedplaatsen zijn vaak stichtingen. Ik ben een van de weinig zelfstandigen. Sommige woningcorporaties bieden – al dan niet samen met de gemeente – atelierwoningen aan, maar die zijn duur.’ Het gaat hem primair om het levendig maken van buurten. De sociale component staat voorop. Dat kreeg vorm begin deze eeuw in de Staatsliedenbuurt met een kunstroute. ‘Woningen werden samengevoegd. Zolders werden geschikt gemaakt voor bewoning, maar waar dan de berging? Niet op de begane grond.’ Zo ontstond vitrage voor vitrine, een plan dat Van Lieshout voorlegde aan de corporaties, die uiteindelijk allemaal meededen. Niet alleen met commitment, ze faciliteerden ook en betaalden mee.
Corona
Het plan was om in mei of juni een kunstroute te houden aan de Populierenweg; de nieuwste ateliers waren op 1 maart opgeleverd. Het idee was dat voor de kleine ramen aan de onderkant van de gevel vitrinekastjes te maken met een ledlampje erin. Daarin konden kunstenaars hun werk tonen, en buurtbewoners meedoen aan een buurtfotoproject. Helaas, de geplande feestelijke opening werd afgelast. De pandemie heeft hem niet echt geraakt. De expositie wordt georganiseerd zodra dat weer kan en hij wil verder met de resterende ramen en kelders aan de Populierenweg. ‘Ik heb geen haast, en geen deadline’, aldus Van Lieshout.
De pandemie leidde tot minder ov-gebruik en er werden aanzienlijk veel fietsen verkocht. Zijn twintig fietsenstallingen verspreid over de stad hebben dat gemerkt. Er kwamen veel inschrijvingen voor e-bikes. Dat betekende investeren in stroompalen in de stallingen. ‘Als deze gedragsverandering beklijft, kan ik alleen maar blij zijn. Fietsen is veel gezonder en spaart het milieu.’
‘Elke crisis schudt weer een andere groep mensen wakker.’ Hij kent na al die jaren wel de modes van de gemeente. ‘Groot Wassink houdt van zelfbeheer. Dan schrijf ik mijn voorstellen en subsidieaanvragen die kant op. Het wordt steeds moeilijker om geld binnen te halen. Maar als je het politieke spel weet mee te spelen, valt er veel te halen. Je hebt de gemeente en de gemeenschap. De gemeente bestuurt, dankzij de kiezers, maar de burgers zijn de ruggengraat, dat zijn wij.’ Niet zonder trots besluit hij dat hij intussen wel een goede naam heeft. Hij heeft laten zien wat hij kan en daar is de overheid wel gevoelig voor.
Check www.stallingamsterdam.nl
