Park Frankendael is de ‘kunst‐ en cultuurtuin’ van de Watergraafsmeer. Een park met bijzondere cultuurhistorische, ecologische en botanische elementen omgeven door prachtige waterpartijen en bereikbaar door elegante voetgangersbruggen. In Park Frankendael kun je spelen, ontmoeten en ontspannen midden in de Watergraafsmeer.
Foto’s Paulina Fotografie e.a.
Park Frankendael is aangelegd op een voormalige buitenplaats met het 17e-eeuwse Huize Frankendael. Tot 1930 was het een particulier landgoed. In dat jaar verplaatste de gemeente de Stadskwekerij naar Frankendael. Toen deze in 1998 werd opgeheven, startte de aanleg van park Frankendael. Het is nu een mooie combinatie van oud en nieuw. Het park is omringd door water en groen.
Flora en fauna
De heemtuin achter Huize Frankendael bestaat uit kronkelende paadjes te midden van een veelheid van bomen en struiken en bruggetjes. Daar zijn ook biotopen ingericht met inheemse planten. Maar weinigen kennen ook de kruidentuin die daarin verstopt ligt.
Van de vier singels met linden die oorspronkelijk de rechthoekige plaats van het huis begrensden bleven grote delen intact. Vanaf de late achttiende eeuw kwam in fasen een landschappelijke aanleg tot stand, met grillige wandelpaden en heuvelpartijen.
Luid roepende halsbandparkieten, reigers en een opvallend koppel nijlganzen horen tot de vaste bewoners van het park. Bijzondere vogels als lepelaar, waterral en grote Alexanderparkiet worden af en toe waargenomen. Het ooievaarsnest in Frankendael is destijds geplaatst boven de kinderspeeltuin op een oude schoorsteen. Elk jaar zijn er jonge ooievaars. Helaas overleven niet elk jaar alle jongen.
De natuurvriendelijke oevers bieden broedgelegenheid voor wilde eenden. Ook zangvogels als kleine karekiet en bosrietzanger broeden tegenwoordig in de brede rietkragen langs de waterpartijen.
Huize Frankendael
In de Gouden Eeuw ontwikkelden rijke Amsterdammers tot in de wijde omtrek van de stad speciale gebieden waar buitenplaatsen werden gesticht. Ver van de drukte van de stad kon de eigenaar zich daar in kleine kring terugtrekken om te genieten van de natuur, de oogst aan groente en fruit en de rust van het buitenleven. Langs de Middenweg lagen gedurende lange tijd tientallen buitenplaatsen naast elkaar. Huize Frankendael is het laatste buitenhuis van Amsterdam en is gebouwd in de 17e eeuw. Het historische complex van Frankendael is nu een beschermd rijksmonument.
Aan het begin van de eenentwintigste eeuw besloot stadsdeel Oost/Watergraafsmeer om Huize Frankendael weer een openbare functie te geven. Als onderdeel van de herontwikkeling van Frankendael is in de jaren 2003-2004 in opdracht van het stadsdeel de huisplaats voor het huis opgeschoond.
Achter het huis werd een quasi achttiende-eeuwse, symmetrische tuin aangelegd, met karakteristieke bloemperken, lage buxushagen en parterres. Er staan mooie witte banken met het wapen van de Watergraafsmeer.
Poorten en bruggen
Het meest opvallend is de monumentale houten Lodewijk XVI toegangspoort aan de Middenweg, bestaande uit een rechthoekig dubbel houten hek met twee rechthoekige vleugelstukken met houten spijlen. Prachtig is de roestvrijstalen toegangspoort op de Van der Sande Lacostebrug tussen het park en de tuinen van Klein Danzig is ontworpen door Anne-Marie van Splunter.
In het park zijn er maar liefst negentien bruggen en bruggetjes waaronder een ophaalbrug bij de Nobelweg. Zo is de Gerrit Molbrug te vinden in de heemtuin van Park Frankendael. Maar lang niet alle bruggen hebben namen, maar nummers. Zo is brug 2170 de brug naar Huize Frankendael. De meeste staan mét foto op www.bruggenvanamsterdam.nl.
Volkstuinen
Klein Dantzig is een prachtig en uniek volkstuinpark dat grenst aan Park Frankendael. Het bestaat al sinds het begin van de vorige eeuw. De ongeveer 120 tuinen zijn verschillend. Er is een grote rijkdom aan bomen, bloemen en planten te zien en ook vogels hebben het naar hun zin in Klein Dantzig. Wandelaars zijn welkom op de paden in het park. Klein Dantzig is toegankelijk vanaf de Kamerlingh Onnesweg en de Nobelweg en vanuit Park Frankendael.
Horeca
De grote schoorsteen van de Stadskwekerij staat er nog steeds, net als de oude kweekkas uit 1926. De kas zou eigenlijk gesloopt worden, maar uiteindelijk kreeg het acht meter hoge gebouw een nieuwe bestemming. Sinds de renovatie is biologisch restaurant en kwekerij De Kas er gevestigd.
Onderdeel van Huize Frankendael is restaurant Merkelbach. Serveert ontbijt, lunch en diner in het voormalig koetshuis van Huize Frankendael. De filosofie van de keuken sluit aan bij dit statige buiten. Authentieke smaak staat daarbij centraal. Het restaurant staat zowel letterlijk als figuurlijk dichtbij de natuur. Het verrassende terras achter het huis heeft een prachtig uitzicht op de stijltuin. In het Huize Frankendael, maar ook in het koetshuis is plaats voor bijeenkomsten.
In het zomerseizoen staat de kiosk ‘Onder de ooievaar’ bij de speeltuin. Daar kun je voor een redelijk bedrag van hapjes en drankjes genieten. Geen Magnums maar zelfgemaakt biologisch ijs, lekkere broodjes, echte koffie, verse cakejes uit het eigen restaurant van HVO Queriodo. Open van woensdag tot en met zondag, van 12.00 tot 19.00 uur.
Geniet van jouw eigen picknick op een van de ligweiden. De druk in de zomermaanden op het grote speelveld is groot, maar niet te. Vaak zijn er verjaardagsfeestjes of familiepicknicks.
Op de Middenweg en de Hogeweg zijn cafés en restaurants. Op de Middenweg kun je ook een lekker ijsje bij het IJscuypje bestellen.
Activiteiten
Tijdens het Holland Festival is in park Frankendael een van de opera’s die in de Stopera wordt opgevoerd, te zien vanaf een tribune op groot scherm. Dan is er plaats voor 1.200 mensen. Met mooi weer zitten ze er, met picknickmanden, feestelijk en gezellig.
Markt
Op de laatste zondag van de maand ga je naar de Pure Markt en die is enorm populair. De grote grasvelden en het Slingerpad maken deze locatie uitermate geschikt voor de Pure Markt. Tijdens de markt staan de kramen langs het verharde pad onder het toeziend oog van meneer en mevrouw ooievaar in hun nest. Op de markt vind je ambachtelijke ondernemers voor lekker eten en drinken en een bijzonder assortiment non-food. Zij kunnen je informeren over de ingrediënten, herkomst en het productieproces van hun product. Op de picknickplaatsen kun je heerlijk genieten van een hapje en een drankje van een van de bijzondere deelnemers. Voor de kinderen zijn er diverse speelplaatsen en andere activiteiten.
Kids
Net ten westen van Huize Frankendael staat het vlechtkunstwerk Slag om het Watergraafsmeer. Het is gemaakt ter herdenking aan een zeeslag die in 1572-73 in deze wateren werd uitgevochten tussen de Spaanse marine en de Watergeuzen als onderdeel van de Slag op de Diemerdijk tijdens de Tachtigjarige ‘Oorlog.
De speeltuin onder het ooievaarsnest heeft een lekkere klim- en klauterbaan, zandbakken, schommels en genoeg bankjes om lekker in de zon te zitten. Ga van de glijbaan in de speeltuin bij het Ooievaarsnest, speel met water met de waterpomp vlak bij scouting en word lekker vies in de natuurspeeltuin.
In Park Frankendael hebben twee scoutinggroepen hun home. De scoutinggroep Gijsbrecht van Aemstel bestaat al sinds 1911 en is daarmee de oudste groep van Amsterdam. De andere groep is Scouting Frankendael, een scoutinggroep die midden in Park Frankendael een eigen blokhut heeft waar ze hun activiteiten houden.
Schooltuinen
De Vink Schooltuin is de oudste schooltuin van Amsterdam. Sinds 1922 is de tuin in het park Frankendael in gebruik. Jaarlijks tuinieren er ongeveer 500 kinderen op de tuin. De schooltuin beschikt over een kas, een kleine kinderboerderij, een leslokaal, een mooie kruidenhoek en een wereldtuin. Het schooltuincomplex is gescheiden door een weg in het park. Aan beide zijde liggen schooltuinen.
Monumenten en kunstwerken
Op het voorterrein van Huize Frankendael staan vier beelden uit omstreeks 1700, die waarschijnlijk door Jan Gildemeester, eigenaar vanaf 1759, werden geplaatst. Een manshoog beeld op een vierkante pedestal toont Ceres met een korenschoof en een kroon van korenaren. Een ander beeld stelt Bacchus voor die een kroon van druivenranken draagt en in de linkerhand een bokaal gevuld met druiven houdt. Het derde beeld is dat van Koning David met kroon en harp, het vierde is een kop van een negroïde jongen die vermoedelijk als voetstuk van een vaas dienst deed.
Uit de driestromenfontein op het voorterrein storten drie stromen helder water uit twee vazen en de open bek van de dolfijn in het schelpvormig bassin en over de gestulpte rand in het meertje voor de buitenplaats. Het is een werk van beeldhouwer Ignatius van Logteren (1685-1732).
Aan het begin van de negentiende eeuw werd de bakstenen hermitage of kluizenaarshut met zijn geconstrueerde landschap toe. Langs de landschappelijke waterpartij kun je ronddwalen en je romantisch in een andere wereld wanen.
Langs de toegangslaan achter de hoofdpoort hangt het stalen huisje in de bomen. Het is een kunstwerk van Berend Strik.
Vrienden van Frankendael
De Vrienden van Frankendael is een onafhankelijke groep buurtbewoners die voor het groen en de cultuurhistorie van het park opkomt. De Vrienden spreken namens de leden en staan iedereen die meer wil weten over het park te woord. Ze houden contact met de gemeente over het beheer en wat er aan ontwikkelingen zijn in en om het park.
Check vriendenvanfrankendael.nl
Intratuin
Tot 1997 was in Park Frankendeal tuincentrum Vliet en Wielinga gevestigd. Bij de renovatie van het park is het tuincentrum verplaatst naar de Nobelweg en is nu een vestiging van Intratuin.
