Ongeveer een jaar geleden is er in de kelder van de universiteitscampus van de UvA op Roeterseiland een doe het zelf fietswerkplaats geopend. De grootste sociale wetenschapsfaculteit van Nederland is hier gevestigd, waar innovatief onderzoek gedaan wordt naar verbetering van mobiliteit. Geen toeval dus dat op deze campus Bike Kitchen is opgezet. 1018 Magazine nam er een kijkje.
Dennis Chin | Foto’s Elisabeth van Dorp
In de kelder van de werkplaats van de universiteitscampus word ik door Romee Nicolai, projectleider van Bike Kitchen UvA en fietsburgemeester van Amsterdam, ontvangen. “We zijn heel blij met deze plek”, zegt Romee. “Sinds de opening in oktober 2023 zijn we vaak volgeboekt. We zijn drie dagen in de week open: maandag, woensdag en donderdag. Als geboren Amsterdammer ben ik opgegroeid met de fiets. Ik ging er mee naar school en ook mee naar mijn werk. Al van jongs af aan leerde ik van mijn vader mijn fiets te repareren. Samen met mijn vader heb ik ook mijn eigen racefiets gebouwd, daardoor ben ik het concept van Bike Kitchen ook gaan begrijpen, dat zijn oorsprong heeft in de Verenigde Staten.”
Wanneer is dit idee ontstaan?
“Het idee om een Bike Kitchen in Nederland op te zetten, is ontstaan in de zomer van 2022. Ik zag dat we in een wegwerpmaatschappij leefden, wat niet goed is voor het milieu. Door mijn master Urban and Regional Planning zag ik dat er op de campus behoefte was aan een ontmoetingsplek, de combinatie fiets repareren en contact leggen daar geloofde ik wel in. Met Wojiech, Stef en Leon, de ‘bike mechanics’ op de campus, had ik al contact en zij waren meteen enthousiast. We zijn toen kleinschalig begonnen met wat oude lakens en yogamatten waar we fietsen op repareerden en workshops gaven.
Dat werd een groot succes en de rij wachtenden om mee te doen liep zelfs naar buiten toe. Door de workshops viel het mij op dat de deelnemers tijdens het repareren van hun fiets met elkaar in gesprek raakten over onderwerpen die niet altijd fietsgerelateerd waren. Dat vond ik mooi om te zien dat er dan contacten kunnen ontstaan tussen bijvoorbeeld buurtbewoners en studenten en ook de professoren. De UvA dacht: dit kan nog wel eens wat worden. Het is toen in een stroomversnelling gegaan, samen met fietsprofessor Marco te Brömmelstroet van het Urban Cycling Institute van de UvA zijn we toen aan de slag gegaan.”
Wat is de werkwijze van Bike Kitchen?
“Het werkt als volgt: De bezoeker meldt zich aan via het online boekingsysteem met een technisch fietsprobleem en samen met een bike mechanic gaan ze aan het werk. Wat wij bieden, is goed gereedschap en een schone en goed verlichte ruimte en natuurlijk een bike mechanic. Dat is een gastvrouw of gastheer die de bezoekers helpt en coacht bij het repareren van hun fiets. Net als bij auto rijlessen helpen ze verbaal en corrigeren ze, van het op pompen en plakken van banden tot kapotte remmen, verlichting en kettingen die moeten worden vervangen. Alles komt aan de orde. Na het repareren van de fiets vragen we de klanten door middel van een scan om te evalueren. De evaluaties nemen we serieus en nemen we mee om verder te ontwikkelen.”
Leon Hogendijk is een van de fietsreparateurs, medeprojectmanager, en vanaf het begin bij dit project betrokken. “Wat mij aanspreekt in deze formule is dat je ziet dat mensen binnenkomen die bij wijze van spreken nog nooit een band hebben opgepompt of weten wat een dynamo is, en dat ze weggaan met een voldaan gevoel omdat ze hun eigen fiets hebben gerepareerd. Als bike mechanic heb ik er even aan moeten wennen aan om niet actief mee te werken en alleen met aanwijzingen te helpen. Het vergt wat geduld, maar de beloning is dat je een tevreden bezoeker ziet die voor een klein bedrag met wat hulp iets heeft geleerd.”
Het Bike Kitchen team wil ook inzetten op duurzaamheid. Leon vertelt dat het team en de vrijwilligers aan het kijken zijn hoe daarin meer stappen kunnen worden gemaakt. “We denken aan hergebruik van metaal en oud ijzer en het opslaan van binnenbanden, maar dat moet natuurlijk qua logistiek en ruimte ook kunnen. Door zelf reparatie en het herstellen van weesfietsen – dat zijn fietsen die worden achtergelaten – ga je wegwerp en verspilling tegen.”
De bezoekers komen hier graag en leren snel. Leon vertelt: “Toen we net open waren kwam er een man en die had problemen met zijn ketting en met wat aanwijzingen heeft hij dat snel kunnen repareren. Hij ging meteen verder met zijn spaken en kwam later terug met de fiets van zijn vriendin. Die heeft hij toen ook helemaal opgeknapt. Later gaf hij zelf aanwijzingen aan bezoekers die hun wielen wilden spaken. Maud, één van onze mechanics, is ooit binnengekomen als bezoeker en is daarna vrijwilliger geworden en werkt in ons team. Wist je overigens dat het aantal mannen en vrouwen dat hier komt bijna gelijk is? Het percentage mannen en vrouwen dat Bike Kitchen bezoekt is 48% mannen om 52% vrouwen.”
Je eigen band plakken of fiets repareren, is dat niet iets van vroeger?
Viviane is haar fiets aan het spaken en wordt daarbij geholpen door Pollo. Het is haar eerste keer hier. “Het valt me reuze mee, ze zijn geduldig en je leert er veel. Via via heb ik hiervan gehoord, ik vind het echt een aanrader. Ik dacht, je eigen band plakken of fiets repareren, is dat niet iets van vroeger? In deze snelle 24/7 economie maken we daar helaas geen tijd meer voor.”
Isabel, een student uit Ierland, beaamt dit, “Ik vind het geweldig, je bent toch wat onzeker als je zoiets alleen doet. Voor een klein bedrag van vijf euro maak je met hulp je eigen fiets. Het concept leren en het zelf doen met een mechanic als vangnet maakt je zelfverzekerder en daardoor fiets je met een goed gevoel hier weg.”
Hoe zie jij de toekomst voor Bike Kitchen?
“Als fietsburgemeester zou ik willen dat er zoveel mogelijk vestigingen in Amsterdam komen. Als manager van Bike Kitchen wil ik het leerproces zo goed mogelijk faciliteren. Dat mensen gaan inzien dat ze bijvoorbeeld ook hun broodrooster kunnen maken bij een repaircafé en dat je hiermee een soort domino effect creëert, zodat men zelf gaat repareren, wat goed is tegen verspilling en het zorgt voor minder afval. Bike Kitchen is een dynamische plek, een plek voor ontmoeten en verbinden. Hierdoor ontstaan er ideeën; leren en ontwikkelen staan bij ons centraal.”
Check www.bikecity.amsterdam
