Boek van Week 19
Over de nieuwe, filmische novelle God gokt niet van Sarah Neutkens zou men kunnen zeggen dat het klein maar fijn is. Met zijn honderdtien pagina’s is deze satire te lezen in de tijd dat u een film zou kunnen kijken. Perfect voor een lekkere avond op de bank dus. Alleen, zou ik dit boekje hiermee tekortdoen, want net als een goede film blijft God gokt doorzinderen. Als lezer grijp ik niet zozeer terug op het verhaal, maar op het web van motieven en populaire referenties dat Neutkens weet op te spannen, en dat maakt dit boekje zo ambitieus.
Deze experimentele, interdisciplinaire en ambitieuze houding lijkt typerend te zijn voor het werk van Neutkens. Als schrijver, beeldend kunstenaar, muzikant, componist én model, is zij van alle markten thuis. Bovendien heeft zij, voor het ontwerp van dit vierde boek, de handen ineengeslagen met theater- en filmmaker Alexander Deprez waardoor de openingspagina’s op zich al alle aandacht verdienen.
Gewoonlijk slaat de lezer deze eerste pagina’s over, omdat ze alleen wat informatie over uitgave en uitgever bieden. Ze zijn praktisch, maar ietwat saai. Neutkens weet dit heel anders in te richten en dat begint al bij de titel. Met zijn referentie aan Einstein’s uitspraak ‘god dobbelt niet’ zet de titel, in een lettertype dat doet denken aan oude maffiafilms, de toon. Het binnenwerk is bloedrood, en nadat de novelle zichzelf tot ‘geniale novelle’ heeft bestempeld, komt de lezer bij het eerste motto aan: ‘Speech is weapon, keep it sharp’. Er staat dus iets op het spel in dit verhaal. Er gaat iets worden uitgevochten.
Om niets aan het toeval over te laten, wordt het woord ‘luck’ ook nog even gedefinieerd. Geluk is iets wat de mens overkomt. De mens veroorzaakt dat geluk niet zelf en zo komen we bij god terecht. Zijn zoon, ook wel het machtigste personage in het boek, heet Lucky. Dit roept allerlei boeiende en veelzijdige vragen op: Heeft hij geluk, of is hij de kracht die mensen overkomt? En wat betekent het dat de andere machtige personages bij hem in het gevlei probeert te komen?
Als we via een poëticaal proloog bij het verhalende tweede deel aankomen, zit Neutkens, onze protagoniste, op de bank in haar huiskamer. Tijdens het kijken van een documentaire over de Franse revolutie, ontspint zich een mailwisseling met de documentairemaker in kwestie. Ze besluiten af te spreken in een café, waar Neutkens met een aantal andere cafégasten vast komt te zitten onder de gereserveerde tafel. Als het diner begint, komt er een verzameling van machtige, en absurde personage zoals ‘Morina Ebromović’ voorbij. De gespreksstof, zowel boven als onder tafel, legt de machtsverhoudingen bloot. Escalatie kan niet uitblijven.
Toch zorgen de parade van humoristisch vormgegeven personages en de heldere stijl voor een komische en luchtige voortgang van het verhaal. Zo weet Neutkens complexe thema’s zoals grensoverschrijdend gedrag te contextualiseren en te adresseren. Deze satirische novelle laat de lezer niet alleen lachen door haar onverwachte wendingen; zij laat de lezer met nieuwe ogen naar de wereld om zich heen kijken.
______
God gokt niet is geschreven door Sarah Neutkens
Verschenen bij uitgeverij Het Moet
Lies Kelder is boekenadviseur bij IJburg Boeken, IJburglaan 561
