Boek van Week 14
Dit weekend is april begonnen. Dat betekent natuurlijk dat het weer wat warmer zal worden, dat er een datum voor de grote voorjaarsschoonmaak gevonden moet worden én dat de Maand van de Filosofie is begonnen. U kunt in de boekhandel voor een kleine prijs het essay Wat is ruimte waard van Marjolein van Heemstra kopen, om u te bezinnen over onze verhouding tot de ruimte. Voor mij was de Maand van de Filosofie bovendien een aardige aanleiding om weer eens een filosofieboek op te pakken, namelijk Wat we gemeen hebben: een filosofie van de meenten van Thijs Lijster.
Voor het geval dat de definitie van de meent niet direct in uw dagelijks taalgebruik zit: Lijster gebruikt een gemeenschappelijk tuintje om aan te geven uit welke drie onderdelen een meent bestaat: ten eerste een bron, de tuin zelf en wat er groeit. Daarnaast een activiteit van delen: het tuinieren, overleggen en verdelen van de opbrengsten. Ten slotte de gemeenschap, die mensen die aan de activiteiten deelnemen. De filosofie achter de meenten noemt Lijster het gemeen, die hij als een belangrijke vierde onderdeel toevoegt. Vervolgens geeft hij praktijkvoorbeelden van de universiteit, de digitale wereld en de stad, om te laten zien wat er mogelijk is als we die werelden als meenten gaan zien en gaan leven.
Nu ben ik zelf niet onbevooroordeeld als het over meenten gaat. Ik maak deel uit van een wooncoöperatie die bezig is met het samen bouwen van een gedeelde woonplek en geloof dat de meent een duurzaam en democratisch model kan leveren in tal van andere domeinen, van werkplek tot zorg. Lijster geeft hiervoor de filosofische en historische onderbouwing. Hij laat wat mij betreft overtuigend zien dat de meenten een verschil kunnen maken en daarmee een optie bieden buiten de normaal geschetste polaire tegenstelling van kapitalisme of staatscommunisme.
Waar filosofie soms lastig leesbaar is, is de taal van Lijster verre van hermetisch. Hij definieert zijn eigen ideeën (zoals ‘gemeenzin’) duidelijk en geeft op een heldere manier uitleg van lastige begrippen van andere filosofen. Bovendien is het boek ook te lezen als een prettige synthese van oudere en actuelere filosofen (van Marx tot Federici), die Lijster goed gelezen heeft. Ook maakt hij de ideeën inzichtelijk door ze te duiden met een vergelijking met populaire referenties, zoals Star Wars of The Matrix. Dat alles maakt Wat we gemeen hebben een goede, maar vooral ook hoopvolle introductie van de ideeën die er over de meent te formuleren zijn.
Het is wat mij betreft daarom terecht dat Wat we gemeen hebben op de shortlist staat van de Socratesbeker, de prijs voor beste filosofieboek van afgelopen jaar. De theorie is er, dus dan rest mij de vraag: wie wil er met mij een literaire meent beginnen?
_____
Wat we gemeen hebben is geschreven door Thijs Lijster
verschenen bij De Bezige Bij
Igor Damen is boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 29
