Boek van week 47
‘Niemand leeft hier op aarde zonder de doden’
Een schrijver ziet Sir Paul McCartney op een bankje in London zitten. Wat doet hij daar? Graag zou hij erheen gaan, maar ja, wat zeg je dan? Terwijl hij een reden probeert te verzinnen om een gesprek te beginnen, denkt hij terug aan belangrijke momenten uit zijn leven. De gebeurtenissen waaraan hij terugdenkt zijn een mengeling van zijn geschiedenis en een rijke fantasie.
Als 7-jarige leest hij de Bijbel. Niet voor de lol, hij zou graag begrijpen waarom zijn vader zo’n fan is van God. Hij zoekt naar een antwoord op het ‘waarom’ van de dood. Vlak na het verlies van zijn moeder, gaan The Beatles uit elkaar, en om deze gebeurtenissen te verwerken, heeft hij houvast nodig, die hij zoekt in de Bijbel. De 7-jarige jongen kijkt met een open, nieuwe blik naar het geloof. Dit zorgt voor grappige analyses, waaruit blijkt dat hij helemaal niet snapt waarom zijn vader ‘bevriend’ is met God. En omdat hij ook niet echt contact kan maken met zijn vader, blijft het ‘waarom’ een vraag.
Door de jaren heen blijkt dat hij vooral fantasie nodig heeft om zijn, verliest te verwerken. Wanneer hij Paul McCartney tegenkomt, en zijn gedachten de vrije loop gaan, beginnen heden en verleden, waarheid en fantasie door elkaar te lopen. Het zijn gefragmenteerde stukken die niet altijd duidelijk samenhangen. Dode en levende figuren komen samen.
Zo denkt hij terug aan de tijd dat Ringo een bisschop werd, en Poetin aan het stuur zat van de Moskvitsj van zijn vader. God is ineens een echte man, een hele vervelende. Ook Johnny Cash en Rod Stewart komen langs. Het Oude Testament en het Gilgamesj-epos spelen een belangrijke rol. Tegelijkertijd herinnert hij zich IJsland in de jaren 80 en zijn moeder, die Yellow Submarine op de mondharmonica speelt. De schrijver denkt aan alles terug alsof het allemaal echt gebeurd is.
Het is een eigenzinnig verhaal, waarbij fantasie werkelijkheid wordt. Stefánsson heeft zijn liefde voor The Beatles heel prachtig verwerkt. De schrijver uit het verhaal wekt zijn belangrijke, verloren personen opnieuw tot leven door ze een nieuw verhaal te geven. Zo blijven ze bij hem. Ook dit is een mooie link naar Paul McCartney, wiens moeder bij hem langs kwam in een droom en hierdoor werd geïnspireerd Let it be te schrijven. Waarom zouden dromen geen onderdeel zijn van het echte leven? Zoals altijd is Stefánsson’s schrijfstijl schitterend, met zinnen vervuld van poëzie en emotie. De dood en de pijn die erbij hoort, werd voor mij soms precies beschreven zoals het is. Het is niet altijd een gemakkelijk boek, in de zin dat het verhaal niet lineair is en je te maken krijgt met absurde, soms onnavolgbare gebeurtenissen, maar alles in het verhaal heeft een functie. Alles draait uiteindelijk om het proces van verlies en rouw, en hoe de dood niet het einde hoeft te zijn.
_____
Yellow submarine werd geschreven door Jón Kalman Stefánsson
Verschenen bij Uitgeverij Ambo Anthos
Vertaald door Marcel Otten
Milan Vreeken is boekenadviseur bij IJburg Boeken, IJburglaan 561
