Volgend jaar komt Sail weer naar Amsterdam. Zoals altijd zal het weer een feest zijn om al die mooie historische zeilschepen aan te zien komen varen en de dagen daarop te kunnen bezoeken. Maar hoe zit het met de historische plekken langs de route? Zoals de plek waar vandaan ooit straatarme emigranten richting een nieuw vaderland vertrokken. Wordt het niet tijd om daar ook eens aandacht voor te vragen?
Tineke Kalk | Foto Beeldbank Amsterdam | IJopener
Het is vast een mooie dag, niet te warm en niet te koud en nergens een wolkje te bekennen die 12e augustus 2020, de eerste dag van Sail. Je ziet het al voor je: Aan de Veemkade liggen de kleinere en grotere historische zeilschepen versierd met kleurige vlaggetjes. Ook de bezoekers zijn gekleed in fleurige vrijetijdskleding. De stemming is vrolijk.
Koffers en jutezakken
Bij het Lloydplein aangekomen, de verbeelding is nu aan de macht, zien de bezoekers een stapel koffers, jutezakken en valiezen verspreid over het plein. Er zitten mensen op: een man van 60 jaar of misschien zelfs nog wel ouder. Hij heeft een zwarte hoed op en zijn ingevallen gezicht wordt omlijst door grijze pijpenkrullen. De jas die hij draagt is grauw en versleten, net als zijn broek en schoenen. Iets verderop zit een vrouw op een reiskist. Ze is veel jonger dan de man, maar oogt vermoeid. Ze draagt een lange rok die tot op haar voeten reikt. Een klein jongetje, ongetwijfeld haar zoontje, heeft zijn hoofd in haar schoot gelegd. Haar dochter, die een paar jaar ouder is, is de enige die nieuwsgierig om zich heenkijkt. Het is alsof zij er zin in heeft, in het avontuur, in de reis over de grote oceaan naar een ver land, ergens in Zuid-Amerika. Hun schip heet de Zeelandia, heeft haar moeder verteld en er kunnen wel 1400 mensen op. Op het plein zitten zeker nog tien mensen op hun koffers en kisten. Een man met naast zich een valies heeft een viool in de hand en begint plotseling te spelen waarna iedereen opstaat en gaat zingen: een lied over waar ze vandaan komen, over de armoede en over de pogroms maar ook over hun dromen van een nieuw en beter bestaan.
Speciaal voor landverhuizers
Wie weet zijn er nog andere manieren om de Sailbezoeker van volgend jaar kennis te laten maken met wat er op die plek plaatsvond: een expositie over de geschiedenis van deze landverhuizers die van 1921 tot 1936 vanaf hier naar Zuid-Amerika vertrokken, natuurlijk in het Lloyd Hotel, dat net als het daarnaast gelegen Ontsmettingsbouw speciaal voor de landverhuizers was gebouwd. In 1939 diende het voormalige landverhuizershotel trouwens nog een korte tijd als opvang voor Duits-Joodse vluchtelingen.
En omdat er nog altijd mensen vluchten voor oorlog, discriminatie en honger – op de Van Lohuizenlaan op Cruquiuseiland wonen statushouders uit landen als Syrië en Eritrea – zou je ook aan een symposium kunnen denken over landverhuizers en vluchtelingen toen en nu. Of de bezoekers van Sail 2020 het hierboven geschetst tafereel van landverhuizers op koffers tegenkomen en of er een expositie of een symposium komt is de vraag. Maar dat tijdens Sail niet alleen aandacht besteed moet worden aan historische schepen, maar ook aan deze historische plek staat als een paal boven water.
Oproep
Vind je het ook belangrijk dat er tijdens SAIL 2020 aandacht komt voor de plek waar vandaan landverhuizers ooit vertrokken en zou je mee willen denken hoe we dat kunnen gaan vormgeven, mail dan naar [email protected]
