Aan de vooravond van de Onafhankelijkheidsdag van de Republiek Suriname onthulde Rajendre Khargi, de ambassadeur van Suriname, in de Nieuwe Kerk een gedenksteen ter ere van de Surinaams-Nederlandse schrijver, vrijheidsstrijder en verzetsman Anton de Kom. De ambassadeur was vergezeld door de 92-jarige Judith de Kom (dochter van Anton de Kom), klein- en achterkleinkinderen. Aanwezig bij deze bijzondere gebeurtenis waren onder andere minister Weerwind en burgemeester Halsema. De gedenksteen is ontworpen door Natasja Kensmil en uitgevoerd door Henk WellingNatasja Kensmil (1973), winnaar van de Johannes Vermeer Prijs 2021.
Anne-Mariken Raukema
Anton de Kom werd geboren in 1898 in Paramaribo. Na een opleiding tot boekhouder vertrekt hij naar Haïti om in 1921 in Nederland vrijwillig te kiezen voor de militaire dienst. Hij wordt huzaar in Den Haag. Hij wordt verliefd op Petronella Borsboom. In 1926 trouwen ze en krijgen drie zoons en een dochter. De Kom wordt politiek actief en komt in die zoektocht in contact met verschillende linkse organisaties – waaronder die van Indische studenten die onafhankelijkheid nastreven.
Begin jaren 30 gaat hij terug naar Suriname om zich in te zetten voor de arbeidersbeweging. Het Nederlandse koloniale bestuur volgt hem met argusogen en zet hem uiteindelijk zijn thuisland uit. Hij wordt verbannen en keert terug naar Nederland, waar hij zijn beroemde werk, Wij slaven van Suriname publiceert in 1934. Het is een felle aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. Als de nazi’s Nederland bezetten, gaat De Kom in het verzet. Hij schrijft onder meer voor de Haagse illegale krant De Vonk. In augustus 1944 wordt hij gearresteerd en komt uiteindelijk in concentratiekamp Neuengamme terecht, waar hij op 24 april 1945 sterft.
Postuum
Pas vijftien jaar later wordt zijn stoffelijk overschot geïdentificeerd in een massagraf bij het Duitse kamp. De Kom wordt bijgezet op het Nationaal Ereveld in Loenen. In de jaren 80 ontvangt hij postuum het Verzetsherdenkingskruis. Bijna negentig jaar na de eerste druk beleeft Wij slaven van Suriname in 2020 een comeback met een plek in de bestsellerlijst. De hernieuwde belangstelling voor het werk van De Kom is mede toe te schrijven aan de Black Lives Matter-beweging en het maatschappelijk debat over racisme in Nederland. De Kom is inmiddels opgenomen in de Canon van Nederland, als allereerste Surinamer.
Schrijvers in de Nieuwe Kerk
Bekende, maar ook minder bekende schrijvers zijn in de Nieuwe Kerk begraven of worden herdacht met een gedenksteen: Joost van den Vondel, P.C. Hooft, Hella S. Haasse, Johan Huizinga, Multatuli en Willem Frederik Hermans. De dichter Isaäc da Costa werd als een van de laatsten daadwerkelijk in 1860 in de Nieuwe Kerk begraven. Aan deze lijst wordt nu dus Anton de Kom toegevoegd.
Film in Huis De Pinto
Op zondagmiddag 4 december wordt om 15.00 uur in Huis De Pinto de documentaire Anton de Kom, wij slaven van Suriname uit 1999 van documentairemaker Frank Zichem vertoond. Michiel van Kempen, hoogleraar Nederlands-Caraïbische letteren aan de Universiteit van Amsterdam, leidt de film in. Frank Zichem (1945) maakte meer dan 150 films, documentaires en dramaseries, waaronder zo’n zestig over Suriname.
Aanmelden via huisdepinto.nl
