Nog geen maand na de sneeuwuilen hebben nu ook de zwarte slingerapen een nieuw verblijf. Afgelopen donderdag namen zes opgetogen ‘bosduivels’ ’t Veentje in gebruik. Lange touwen verbinden hun duurzame villa met twee eilanden vol klimvertier. Met behulp van lange grijpstaarten verkennen ze slingerend hun nieuwe habitat. In een zonovergoten Artis vertellen diverse sprekers hoe het verblijf tot stand kwam. Ruimte en dierenwelzijn blijven de pijlers van wat directeur Sutorius ‘het nieuwe Artis’ noemt.
Hester Aalberts | Foto’s Hester Aalberts en Artis, Samuel van Leeuwen
D
at meer ruimte voor dieren letterlijk vruchten afwerpt bewijzen de sneeuwuilen: ze legden meteen al de eerste nacht in hun nieuwe verblijf een ei. Nu, een maand later, zijn dat er al zes. ‘En vandaag kan ik u meedelen dat er twee uilskuikens uit het ei zijn gekropen’, aldus een opgetogen Sutorius. Foto’s zijn er niet, want moeder verstopt eieren en kroost voorlopig nog zorgvuldig onder haar witte verendek.
Een slingeraap moet slingeren
Ivar van den Berge verzorgt de zwarte slingerapen al acht jaar en kent ze daarom het beste. ‘Het zijn expressieve dieren met veel mimiek in hun gezicht. En bij grote opwinding krijgen ze een knalrood hoofd.’ Op de vraag wat het nieuwe verblijf het zestal te bieden heeft zegt hij: ‘Een slingeraap moet kunnen slingeren en de ruimte hebben om hoog de bomen in te gaan. In dit nieuwe verblijf kan dat volop. Het is prachtig om te zien hoe ze hun terrein maximaal benutten.’
Kwetsbaar
Ook nu hoopt Artis weer op gezinsuitbreiding. Door ontbossing en toenemende jacht hebben deze apen het IUCN-predicaat ‘kwetsbaar’ gekregen. Artis maakt daarom deel uit van een Europees fokprogramma. ‘Van daaruit wordt gekeken naar de bloedlijnen en welke dieren worden ingezet om zich voort te planten’, aldus Van den Berge. Artis is hierbij een belangrijke schakel. ‘Ons apenstel is heel goed in het krijgen van dochters: ze hebben er inmiddels drie. Daar zijn we ontzettend blij mee.’
Historische betekenis ‘t Veentje
Behalve meer ruimte voor de Artis-bewoners is ook het behoud van het cultureel erfgoed van het park een beleidspijler. En ’t Veentje, de vijver van het nieuwe apenverblijf, hoort daarbij. Van bijzonder hoogleraar Erik de Jong begrijpen we dat alle drie de vijvers van Artis onderdeel zijn van de Nieuwe Prinsengracht en beschermd zijn als Rijksmonument. In 1865 was van vijvers nog geen sprake en vormden ze samen een gracht recht door het park. Pas daarna zijn ze als losse vijvers onderdeel geworden van Artis.
Privacy voor de dieren
Projecten met zowel een historische als een landschapscontext zijn Enzo Valerio zijn specialiteit. De architect licht toe: ‘We zijn hier landschappelijk gezien op een hele bijzondere plek. Dat landschap was daarom het vertrekpunt bij mijn ontwerp en het verblijf is daarvan een natuurlijk onderdeel geworden. We hebben het bewust geplaatst op enige afstand van de bezoekers, zodat de dieren zich altijd kunnen terugtrekken. Je ziet ook wat Zuid-Amerikaanse invloeden in het ontwerp, omdat zwarte slingeraap daar vandaan komt.
Heel veel wiepen
‘Het was technisch ontzettend lastig om ’t Veentje te bebouwen’, zegt projectmanager Linda van Leeuwen. ‘We hebben een eeuwenoude techniek gebruikt om landstukken te maken, namelijk wiepen. Dat zijn bundels wilgentenen, gevuld met slib. Volledig natuurlijk. We hadden er veel nodig, want ’t Veentje is dieper dan je denkt. Het bovenste stuk hebben we beplant met kruiden en gewassen. Dat zijn nu de eilanden.’ Directeur Sutorius: ‘Artis heeft grote ambities wat betreft duurzaamheid. We willen het goede voorbeeld geven. Ik ben er dan ook trots op dat dit project volledig duurzaam en fossielvrij is’.
‘Het is echt een superverblijf’
‘Planten, dieren, technische en historische details’, zegt Ed Joosting Bunk, landschapsarchitect bij Landlab. ‘We moeten overal rekening mee houden. De grootste uitdaging voor Enzo en mij was om al die ideeën samen te brengen binnen een beperking van tijd, ruimte en middelen. Er moesten keuzes gemaakt. Tijdens het hele proces hadden we steeds het dierenwelzijn voor ogen. Dat ze dit verblijf zouden omarmen als hún plek. En dat is gelukt: ze hebben een fantastisch en uitdagend landschap gekregen, dat uitlokt tot spelen en experimenteren. Het is alles geworden wat ik hoopte.’
Gibbons zijn aan de beurt
Joosting Bunk wijst: ‘Daar zitten de gibbons. We zijn al bezig met het ontwerp van hun nieuwe verblijf. Ook dat project maakt onderdeel uit van de vijverhistorie van Artis. En ook hier willen we een connectie maken tussen verblijf en eiland.’ Op de vraag of het zeker is dat dit nieuwe project er komt zegt hij stellig ‘Het gáát gewoon gebeuren. Rembrandt blijft vernieuwen. De gibbons kijken nu jaloers naar het verblijf van hun buren en zeggen: dat willen wij ook.’
