Boek van Week 34
Ik woon deze week vijf jaar in Amsterdam en begin me langzamerhand een Amsterdammer te voelen. Nu zal een geboren Amsterdammer allicht zeggen dat je dat niet wordt maar bent. Om essentialistische discussies uit de weg te gaan, probeer ik me de laatste tijd ook wat meer in de stadsgeschiedenis te verdiepen. Zo leer ik over mijn directe omgeving en voel ik me daar nog meer thuis. Omdat het boek van deze week, Geld, geloof en goede vrienden, ook nog eens in de negentiende (mijn favoriete) eeuw speelt, besloot ik het te lezen.
Geld, geloof en goede vrienden is een biografie van Piet van Eeghen (1816-1889) én van Amsterdam in de negentiende eeuw. Laura van Hasselt is gepromoveerd op Van Eeghen, een zakenman en weldoener. Maar deze publiekseditie van haar promotie gaat weinig over het privéleven van Van Eeghen. Natuurlijk komen er wel wat zaken aan de orde, zoals zijn huwelijk en het feit dat hij in zijn jeugd veel familieleden heeft verloren. De kern van het boek bestaat echter uit zijn activiteiten om de stad Amsterdam beter te maken. Beter, gezonder, veiliger en fraaier.
In vijf verschillende hoofdstukken behandelt Van Hasselt de verenigingen waar Van Eeghen bij betrokken was om de stad te veranderen. Zo gaat het over de Vereeniging voor Ziekenverpleging, de Vereeniging tot Opbeuring van Boetvaardige Gevallene Vrouwen en de Vereeniging ten Behoeve der Arbeidersklasse. En waar deze verenigingen qua naam in ieder geval archaïsch aandoen, waren ze in die tijd een van de eerste in hun soort. Van Eeghen zag het belang om de minderbedeelden in de stad kansen te geven, of in ieder geval een kans op gezondheid, een ‘fatsoenlijke’ baan en een woning. Al deze initiatieven kon hij nemen omdat hij de beschikking had over geld (een enorm kapitaal) en goede vrienden (een groot netwerk). Bovendien was de tijdgeest zo dat de taakstelling van de gemeenteraad minimaal was en burgerinitiatieven werden aangemoedigd. Van Eeghen deed dit omdat hij zijn doopsgezinde geloof de plicht voelde om voor anderen te zorgen.
Dat alles komt naar voren uit het gedegen onderzoek van Van Hasselt, die Van Eeghen goed in de tijd weet te plaatsen. Met een compact boek laat ze heel mooi hoe Amsterdam was toen Van Eeghen jong was en hoe Amsterdam was toen hij stierf. Niet alleen liet hij in 1889 geldelijke zaken na: als je vandaag door het Vondelpark loopt of naar het Rijksmuseum gaat, is dat nog steeds voor een deel de erfenis van Van Eeghen. Dat maakt Geld, geloof en goede vrienden niet alleen een prettig tijdsbeeld, maar ook een fijne historische stadsgids. Na het lezen van dit boek voel ik me weer een beetje meer Amsterdammer.
_____
Geld, geloof en goede vrienden is geschreven door Laura van Hasselt
Verschenen bij uitgeverij Balans
Igor Damenis boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 29
