Boek van Week 21
Moeder, na vader door Gerbrand Bakker, een geweldig nieuw dagboek van een buurtgenoot. Wat een verrassing, nu alweer een nieuw boek van Gerbrand Bakker, en dan ook nog een nieuw deel in zijn Privé-domein serie, het derde deel alweer.
Spoiler-alert: als je er – net als ik – van houdt om ondergedompeld te worden in zijn wereld is het een absolute aanrader.
Beginpunt, en wellicht aanleiding van dit dagboek, is het proces rond de dood van zijn vader. Bakker versterkt dit thema door ook stil te staan bij diverse bekendheden die overleden ten tijde van het dagboek, met kleine portretjes en persoonlijke bespiegelingen op de overleden persoon. Daarmee tilt hij het verhaal van een persoonlijk naar een universeler niveau.
Zijn vader komt op verschillende momenten voorbij, soms in kleine opmerkingen en herinneringen. Ook neemt Bakker een artikel op dat hij schreef voor een jubileumboek over de Wieringerwaard. Bakkers vader was initiatiefnemer van dat boek, en figureert ook in het artikel dat in dezelfde droge en nuchtere dagboekstijl is geschreven.
Waar Bakker in de eerste twee delen in de Prive-domeinen zijn somberheid en gemoedstoestand centraal stelde, zo verschuift hij de aandacht in dit deel naar zijn familie.
Moeder, na vader is zo los geschreven en leest zó makkelijk weg en voelt zo natuurlijk – als ware het een ongefilterd dagboek – dat je nauwelijks merkt hoe knap het boek gecomponeerd is. Bakker gunt de lezer regelmatig een kijkje in de keuken van het schrijfproces: wat vertel je wel, wat laat je weg en welke personen krijgen wél of juist géén rol in het verhaal? Bakker laat veel weg, maar geeft toch de suggestie van grote openheid.
Gerbrands partner, meestal aangeduid als ‘M.’ wordt weliswaar vaak genoemd, maar hem leren we niet echt kennen in dit boek; Bakker houdt hem, en hun relatie, uit de wind. Floris, de hond, komt daarentegen uitbundig tot leven, maar zijn moeder is de ster en hoofdpersoon van het boek. Zij komt vooral ten tonele in de vorm van gesprekken die in dialoogvorm zijn weergegeven. De letterlijke weergave van de gesprekken en de herhaling van gespreksonderwerpen en stokpaardjes geven enerzijds een grappig effect: sommige uitspraken van moeder gaan als een running-gag door het boek. Maar tegelijk schuurt het, want juist door zijn moeder in ‘grappige’ dialoogvorm neer te zetten benadrukt hij de aftakeling die hoort bij het ouder worden, haar verse weduwschap, het alleen-zijn, kortom: de eenrichtingsstraat op weg naar het einde.
En ja, het boek wringt ook bij de grote hoeveelheid namen van de familieleden die figureren, mensen uit Duitsland (van wie de namen wel zijn veranderd) en tal van andere vrienden en kennissen. Wil iedereen wel met naam en toenaam beschreven worden? Niet iedereen komt er immers ‘goed’ vanaf. Ook deze vraag is een onderdeel van dit boek geworden. Bijvoorbeeld wanneer hij door de eigenaar van een Duits restaurant aangesproken wordt, omdat hij zich in een eerder boek (‘De 3 bestaat niet’) negatief heeft uitgelaten over de openingstijden van dit etablissement. En de restauranthouder heeft dat boek gelezen en is het niet vergeten.
Moeder, na vader zijn aantekeningen van een zeer recente periode uit Bakker zijn leven. Het is meestal minder dan een jaar geleden, dat maakt het dichtbij, actueel en invoelbaar. Bovendien is het extra leuk als buurtbewoner, want het Oostelijk havengebied is regelmatig decor van het boek.
Ik vond het jammer dat ik het al weer zo snel uit heb, maar zal binnenkort beginnen met het herlezen van Jasper en zijn knecht en Knecht, alleen.
_____
Moeder, na vader is geschreven door Gerbrand Bakker
verschenen bij uitgeverij de Arbeiderspers
Maarten Dorenbos is boekverkoper bij Boekhandel van Pampus, C. van Eesterenlaan 17
