Boek van Week 2
In de winkel krijgen we de hele dag door berichten van uitgevers: hun boek komt eraan, hun boek is verschenen, hebben we hun boek al besteld? Willen we hun boek niet alsnog bestellen? De meeste berichten klik ik weg (of ik kijk licht verontrust in het in-nota-bestand of het boek in kwestie wel binnenkomt, wat meestal het geval is). Sommige uitgeverijen maken het heel persoonlijk, waardoor ik nog meer het gevoel krijg dat ik er iets mee moet.
Laatst kwamen er een paar berichten achterelkaar binnen van dezelfde uitgeverij. Er was een leesexemplaar langsgebracht, had iemand het al gelezen? Was er al iemand in begonnen? Wat vonden we ervan? Bij de derde mail kwam ik in actie. ‘Er is nu iemand in bezig, ik weet nog niet wie, maar zodra ik iets gehoord heb, laat ik het weten!’ antwoordde ik. Het was een lichte leugen, ik had het hele boek nog niet gezien en wist niet of het al met iemand mee naar huis was.
Toen ik in de kelder kwam, zag ik het liggen, moederziel alleen, de auteur keek me vanaf het omslag doordringend aan. In een poging de lichte leugen weer ongedaan te maken, stopte ik het boek in mijn tas. Ik zou er even in bladeren en dan kon ik misschien toch iets antwoorden.
Het bladeren mislukte, meteen vanaf pagina 1 had het boek me in zijn greep om me een week lang bij alles weg te houden.
Het boek in kwestie: Verboden schrift van Alba de Céspedes. Een herontdekte of afgestofte klassieker uit 1952. Het is het relaas van Valeria, een vrouw van begin veertig die op een zondag sigaretten gaat kopen voor haar man. In de etalage ziet ze een mooi zwart schrift liggen en ze voelt meteen: dat schrift moet ik hebben. De sigarenboer weigert. Het is verboden op zondag iets anders te verkopen dan tabakswaren. Valeria smeekt hem het haar te verkopen en hij gaat overstag. Ze smokkelt het schrift onder haar jas mee naar huis en vanaf dan wordt alles anders.
Valeria begint met schrijven, ze gaat verslag doen van haar leven, van haar dagelijkse bestaan en dat van haar man en twee al studerende, maar nog wel thuiswonende kinderen. Ze schrijft helder, zonder al te veel omhaal over wat haar bezighoudt. In eerste instantie is dat het schrift: ze is zo geobsedeerd door de woorden van de tabaksverkoper (‘Dat is verboden.’) dat ze het schrift verstopt en voor iedereen geheimhoudt. De spanningen die dat oplevert houden haar uit haar slaap. Ze wordt prikkelbaar en afwezig. Maar wat het schrijven haar oplevert is dat ze eindelijk eens goed naar haar eigen leven durft te kijken.
Ze werkt op een kantoor maar moet ook het huishouden draaiende houden. Haar man en kinderen kloppen haar bemoedigend op de schouder, ‘niet te hard werken, mama!’ roepen ze en weg zijn ze, terwijl zij achterblijft met de was, de afwas en het strijkgoed. Geen moment heeft ze voor zichzelf en omdat ze het schrift en het schrijven geheim wil houden, ja eigenlijk geheim móét houden, wordt dat haar vluchtheuvel. Alleen als ze schrijft doet ze iets voor zichzelf. En juist dat blijkt zeer ontwrichtend…
Een week lang sleepte ik het boek achter me aan, stopte het schielijk in mijn tas als ik de deur uit ging, legde het ’s avonds onder mijn kussen. Ik wilde zinnen aanstrepen, maar omdat ik wist dat inmiddels andere collega’s het boek ook wilden lezen durfde ik dat niet. Het zou te intiem worden. Valeria beschreef zeventig jaar geleden precies hoe ik me jaren heb gevoeld en soms nog voel, ongelofelijk. Ik vergat ook steeds dat er nog een auteur tussen zat, zo sterk geloofde ik dat dit het échte dagboek van een echte Valeria was.
Na een week was het uit. Ik had de neiging het boek te verstoppen en voor mezelf te houden, maar dat zou niet eerlijk zijn. De Céspedes is niet herontdekt om meteen weer bij mij onder in het sokkenmandje te belanden.
Hulde aan de stofdoek van uitgeverij Meridiaan, hulde aan het vertaalwerk van Manon Smits, hulde aan het bijhouden van een dagboek. En natuurlijk hulde aan Alba de Céspedes, wier doordringende blik én pen me nog lang bij zullen blijven.
PS Dit is geen aanmoediging om nog meer mails te sturen, uitgeverijen! (Maar toch veel dank, Carla.)
PPS Tijdens het schrijven van dit stukje liet ik de aardappels gruwelijk droogkoken én aanbranden. Het is maar goed dat ik geen dagboek bijhoud.
_____
Verboden schrift is geschreven door Alba de Céspedes
vertaald door Manon Smits
verschenen bij Uitgeverij Meridiaan
Edith Vroon is boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 29
