29 Bibi Dumon Tak is bekend als kinderboekenschrijver, maar als je goed naar haar oeuvre kijkt, is ze een alleskunner. Er zullen boekverkopers zijn die altijd nog twijfelen – moet ze bij de D of bij de T? – maar los daarvan kun je haar sowieso door de hele winkel tegenkomen: op de poëzieplank, bij de informatieve boeken, in de prentenboekenbak, in de youngadultkast, in de kast van 7 tot 10. De rode draden in haar werk zijn haar humor, taalgevoeligheid, engagement en liefde voor dieren. En nu schreef ze weer een mensenboek, een onvermijdelijk boek, een persoonlijk boek, waarin al die rode wollen draadjes uit haar werk meegeweven zijn.
De dag dat ik mijn naam veranderde is uitgegeven als roman, maar vertelt eigenlijk het verhaal van Bibi en haar zusje (in de roman Anna en Lize) die in 2014 stierf. (Ik noem ze vanaf nu Anna en Lize omdat het anders zo ingewikkeld wordt.) Anna en Lize hebben een heel sterke band, maar als Lize overlijdt besluit haar ex-man alle banden met Anna en haar moeder te verbreken. Dit betekent dat tante en oma hun neefjes/kleinzoons niet meer te zien krijgen. Van de ene dag op de andere. Een hartverscheurende kwestie die alleen verliezers kent – werkelijk niemand is gebaat bij deze constructie, zelf de man die deze wrede beslissing neemt, wint er niets mee.
Helaas is er aan dit verhaal niets verzonnen en dan rijst meteen de vraag: moet je over iets wat zo particulier en pijnlijk is een boek over schrijven? Is het een wraakoefening, een roep om aandacht, een rooksignaal naar de neefjes om te laten weten dat hun tante op hen wacht? En zo ja, wat gaat het ons, argeloze lezers aan?
En waarom willen wij, argeloze lezers, dit lezen? Is het voyeurisme, sensatielust? De-was-is-altijd-vuiler-aan-de-overkant-van-de-straat, dat idee? Ik ga me dat soort dingen altijd afvragen bij het lezen van dit soort boeken. Wat zegt het over mij dat ik het niet weg kan leggen, dat ik aan de pagina’s geplakt zit, met opengevallen mond omsla, het af en toe even weg moet leggen omdat het te verdrietig is?
Wees gerust: ik zal niet in mijn psyche gaan graven hier. Want het zal vast van alles over mij zeggen, dat ik zo onder de indruk was van dit boek, het zegt vooral iets over de schrijfkwaliteiten van Dumon Tak. Want hemeltjelief, wat een krachtig proza is het. De toon is in eerste instantie woedend. De ex van Lize wordt niet bij naam genoemd maar steeds vermeld als ‘de man wiens naam ik niet zal noemen’ vergezeld van een verwensing: ‘moge al het drinkwater dat hij tot zich neemt verzadigd zijn van drek’, of: ‘moge het springtij hem tweewekelijks overspoelen’. De ene na de andere natuurramp wenst Anna hem toe en het goeie is: die verwensingen gaan de woede kanaliseren. (Probeer het zelf maar eens uit, als u heel erg boos bent op iemand.) Zo komt er ook ruimte voor andere emoties en kan Anna uiteindelijk ook naar zichzelf gaan kijken en belangrijker nog: met andere ogen naar de man wiens naam ze niet zal noemen – moge de nacht al zijn dagen verduisteren. Halverwege komt er een kentering die menig zelfhulpboek over woede en rouwverwerking overbodig maakt.
Uiteindelijk is De dag dat ik mijn naam veranderde vooral een schitterend eerbetoon aan Lize, een bijzondere vrouw, met een enorme levenskracht en doorzettingsvermogen, een tomeloze energie die helaas veel te jong stierf aan een agressieve vorm van kanker. Het is een verdrietig boek, een bij vlagen grappig boek, maar bovenal een moedig en noodzakelijk boek. Moge uw pad bezaaid raken met goede boeken en laat dit er dan eentje van zijn.
_____
De dag dat ik mijn naam veranderde is geschreven door Bibi Dumon Tak
is verschenen bij uitgeverij De Geus
Edith Vroon is boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 29
