Dagbesteding vanuit een ander perspectief. Zonder uitleg is niet te begrijpen hoe ingewikkeld het in Amsterdam is georganiseerd. Een piramidevorm past hierbij het best als model. De basis bestaat uit dagbesteding met een vrije inloop, dan volgt dagbesteding die betaald wordt vanuit de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) en aan de top is er de dagbesteding die betaald wordt vanuit de WLZ (Wet Langdurige Zorg) voor mensen die 24-uur zorg in de nabijheid nodig hebben. Voor WMO en WLZ-voorzieningen is een indicatie nodig. Die is maar een jaar geldig.
Annette Wiese en Els Nicolas |
Dagbesteding met een vrije inloop
Een voorbeeld van een buurtvoorziening met een vrije inloop is het Oosterparkhuis in Amsterdam-Oost. Begin februari is dit buurtcentrum na een langdurige verbouwing weer geopend. Het is een aanwinst voor de buurt. Loop de buurtkamer even binnen voor een kopje koffie. Een mooie gelegenheid om aan de tafel vol nuttige informatie elkaar beter te leren kennen.
In het programmablad van het Oosterparkhuis staat een overzicht wat er te doen is, door wie georganiseerd, wat de kosten zijn, de tijden en de spreekuren van het buurtteam en de Sociale Raadslieden (SRL). Het buurtcentrum draait voor een groot deel op vrijwilligers en er is geen indicatie nodig om ergens aan mee te doen. Dynamo als welzijnsorganisatie is verantwoordelijk voor het beheer.
De rol van de buurtteams bij een WMO-dagbesteding
De gemeente Amsterdam heeft vanaf januari de regie over de toewijzing dagbestedingen aan de buurtteams overgedragen. Wanneer een Amsterdammer interesse heeft in dagbesteding zijn er twee mogelijkheden om zich hiervoor aan te melden: of via het buurtteam of rechtstreeks bij de organisatie van de dagbesteding zelf. De verdere afstemming volgt dan later.
De buurtteammedewerker wordt wel regievoerder en besluit definitief of de indicatie wordt toegekend. Over de regievoering van de buurtteams en samenwerking met de aanbieders over de toegang en evaluatie worden binnenkort afspraken gemaakt.
Casemanager dementie en dagbesteding
Over het belang van dagbesteding bij dementie hebben we met Renate van Os, casemanager dementie bij Zorgorganisatie Evean, gesproken. Zij vertelt dat het vinden van een passende dagbesteding de mantelzorgers ontlast en de cliënt een zinvolle invulling van de dag geeft onder professionele begeleiding.
Bij het meldpunt casemanagers dementie Amsterdam-Oost komen de meeste aanvragen binnen via de huisarts of de POH’er (Praktijk Ondersteuner Huisarts) of geriaters, omdat de diagnose dementie moet zijn vastgesteld.
Wat doet een casemanager dementie?
Een casemanager is een onafhankelijke en vaste begeleider voor mensen met dementie én hun naasten. Een casemanager informeert, begeleidt, denkt mee, adviseert en regelt zorg. Zo helpt de casemanager om te gaan met de ziekte en met de gevolgen ervan in het dagelijks leven: psycho-educatie. Naast procesbegeleiding zijn het ondersteunen van de mantelzorgers en het coördineren van de zorg de belangrijkste taken als regisseur. Het uitgangspunt is om de klant zo lang mogelijk de eigen regie te laten houden. Zij stelt een ‘ecogram’ op waarop te zien is op welke mantelzorg kan worden teruggevallen.
De aanbieder van dagbesteding moet ook voor vervoer zorgen. Voor kleinere aanbieders kan dat een probleem zijn.
Bij het vorderen van dementie komt een moment dat een WLZ-indicatie moet worden aangevraagd als de cliënt 24 -uurs zorg in de nabijheid nodig heeft. Voor een aantal dagbestedingen zal dat weinig gevolgen hebben, omdat mensen met zowel WMO als WLZ indicatie kunnen deelnemen, zolang ze maar zelfredzaam genoeg zijn en zelfstandig naar het toilet kunnen gaan.
Sommige organisaties hebben geen contract met de WLZ en kunnen bij een WLZ-indicatie geen zorg meer leveren. Dan moet dit door een andere zorgorganisatie worden overgenomen die wel een contract heeft. Vanuit de WMO wordt geen eigen bijdrage gevraagd, ook niet voor het vervoer. Dat geldt wel voor voorzieningen die vanuit de WLZ worden betaald. De hoogte van de bijdrage is inkomensafhankelijk. Bij een goed pensioen kan het bedrag flink oplopen.
Dagcentrum Kramat
ZGAO is met negen locaties een belangrijke aanbieder van dagbestedingen in Amsterdam-Oost. Het aanbod is breed en er kunnen mensen met allerlei verschillende culturele achtergronden en ook psychische beperkingen naar toe. De inloop geeft mensen de mogelijkheid om een tijdje te komen zonder indicatie, zodat de toegang zo laagdrempelig mogelijk is en gekeken wordt naar de meest geschikte groep. Zowel mensen met indicaties vanuit de WMO, WLZ of een PGB (Persoons Gebonden Budget) kunnen er terecht.
We hebben een bezoekje gebracht bij Dagcentrum Kramat, waar de bewoners van de nabij gelegen Flevoflats en de buurtbewoners uit Oost van harte welkom zijn. Jelly Tahapary is één van de begeleiders en vertelt dat ouderen met een WLZ-indicatie van harte welkom zijn, zolang ze nog thuis wonen en niet in het verpleeghuis – het Flevohuis – aan de overkant van het dagcentrum wonen.
Na de intake wordt gemiddeld drie dagen de tijd genomen om te wennen. Voelt de cliënt zich thuis in de groep van gemiddeld 14 andere bezoekers en is er voldoende aansluiting? De naam van een contactpersoon – vaak een familielid – is bekend en die persoon speelt een rol bij de onderlinge communicatie. Bij signalen dat het niet goed gaat kan de contactpersoon zo nodig de huisarts of de casemanager dementie inschakelen. Jelly ziet hen als eerste schakel voor het verdere beloop.
Vanuit de WMO komen de cliënten gemiddeld twee hele dagen: of op maandag en donderdag of op dinsdag en vrijdag van 10.00 tot 14.00, afhankelijk van het vervoer. De bewoners uit de buurt blijven een uurtje langer. Cliënten met een WLZ-indicatie komen vaak op woensdag een extra dag.
Het dagcentrum is ruim en overzichtelijk van opzet voor de verschillende activiteiten. Aan volgende activiteiten valt te denken: creatieve activiteiten, handwerken, met elkaar spelletjes doen, bingo, bewegen, muziek luisteren en liedjes zingen. Samen een taart bakken of een soepje maken kan ook. Soms komt een artiest om de sfeer luister bij te zetten en wordt er zelfs gedanst.
Voor de lunch bestaat de keuze uit een warme maaltijd. De kosten daarvan zijn € 4,50 en wordt kant-en-klaar bezorgd door Distrivers, een cateringbedrijf. Voor mensen met dementie en voor mensen, voor wie vervoer noodzakelijk is, regelt ZGAO het vervoer en wordt begeleiding geboden.
Ook nu komt de kennis van sociale kaart in het gesprek naar voren om ouderen op weg te helpen naar belangrijke voorzieningen in de buurt.
Belangrijke punten uit ons gesprek:
- De huisartsen en casemanagers dementie zijn eerste schakel in deze zorgprocessen
- Kennis van de sociale kaart is noodzakelijk
- De Buurtteams hebben er een zware administratieve taak bijgekregen. De indicaties zijn maar een jaar geldig.
Reageren?
Annette Wiese: [email protected]| Els Nicolas: [email protected] Tunny Jongejan: [email protected] | Frank Stork: 020 665 1063
