‘De leesclub als ode aan het boek’

Alweer het achtste interview in een serie over leesclubs in Amsterdam Oost. Deelnemers bevragen over motivatie om lid te worden, wat het hen brengt, hoe de keuze voor boeken tot stand komt, hoe ze boeken bespreken en natuurlijk welke boeken veel indruk hebben gemaakt.

Serie over boekenclub (8) | Lennie Haarsma | Foto Frank Schoevaart | Dwars

Deze leesclub bestaat sinds begin 2017 en werd opgezet door Helma en Marrie die drie andere vrouwen erbij vroegen; toen werd ook een app voor de leesclub aangemaakt. Mieke kwam er gelijk bij en Marianne Kuijper, voor de Dwars-lezers bekend van theatercollectief BlondeBIZON is er sinds september vorig jaar bij gekomen. De groep bestaat nu uit vijf vrouwen.

Waarom zijn jullie lid geworden van deze leesclub?
Mieke: ‘Bij mij kwam de behoefte toen ik na mijn pensioen meer tijd kreeg om te lezen. Daarvoor las ik vooral in vakanties. Helma vroeg mij voor de leesclub en sinds die tijd is het genre boeken dat ik lees enorm verbreed en heb ik meer interesse in andersoortige boeken. Ik gun mezelf nu veel meer tijd om te lezen en lees ook midden op de dag. Een boek lezen en bespreken maakt diepere lagen van het boek en de betekenis van een boek groter. Ik heb veel romans gelezen over de geschiedenis van het Jodendom, moderne boeken en historische romans. De leesclub heeft echt mijn horizon verbreed. De gezelligheid van de leesclub moet ik ook niet vergeten.’

‘Lees meer boeken en minder kranten’

Marianne: ‘Mijn buurvrouw Marrie vroeg mij; ik houd van lezen, ben dol op mythes en kom er nu ook weer meer aan toe. Ik zie de leesclub als een ode aan het boek. Als ik een boek uit heb werkt en resoneert het nog lang na. Voordat ik in de leesclub zat voelde het eenzaam als ik een boek uit had. Ik kon het niet met iemand delen. Mijn zoon leest ook veel en samen die tienerboeken lezen lijkt wel op een gezinsleesclub. Liefde voor boeken voelt voor mij als een soort cadeautje.’ Helma: ‘Ik kende als kind al de hun kering van het lezen: als ik op vrijdag boeken uit de schoolbieb leende, waren die al snel uit en toog ik de volgende dag naar de openbare bieb voor weer nieuwe boeken. Bij ons thuis werd altijd veel gelezen. Ik las de laatste jaren vooral in vakanties, ging daarna weer aan het werk en dan was ik vaak te moe om te lezen. Maar ik miste het lezen en zo ontstond deze leesclub. Ik ben vooral nieuwsgierig naar hoe anderen het boek lezen en wat ze ervan vinden. Je leert ook veel over jezelf doordat je jezelf en je visie op boeken plaatst ten opzichte van andere lezers uit de club. Van mezelf vind ik dat ik een boek altijd uit moet lezen. Anderen doen dat anders. Nu ligt er Oorlog en vrede van Tolstoi wat ik niet uit heb gelezen. Dat zit me dwars en iedere keer dat ik het boek zie denk ik dat ik het alsnog zou moeten uitlezen.’

Boeken uit het seizoen 2017-2019

De geniale vriendin –  Elena FerranteIlja
The Children Act –  Ian McEwan
The sense of Ian Ending –  Julian Barnes
Misschien Esther –  Katja Petrowskaja
Leven en lot –  Vasili Grossmans
Americanah –  Chimamanda Ngozi Adichie
Lincoln in de Bardo –  George Saunders
De bekeerlinge –  Stefan Hertmans
De avond is ongemak  –  Marieke Lucas Rijneveldz
Gebrek is een groot woord –  Nina Polak
In het huis van de dichter  –  Jan Brokken

Wat lezen jullie?
‘Niet iets specifieks wat we niet lezen. In de praktijk lezen we vooral romans. Tot nu toe geen biografieën, maar dat zou best kunnen. Het boek van Jan Brokken over Youri Egorov was een grensgeval. Soms lezen we een boek van een auteur die een prijs heeft gewonnen, zoals Milkman van Anna Burns. Sommigen lezen een boek altijd in het Engels. Er zijn boeken die enkel als e-book zijn verschenen; het lezen van e-books heeft zijn intrede gedaan in onze leesclub.’

Hoe komt de keuze voor het te lezen boek tot stand en hoe bespreken jullie boeken?
‘Dat is heel wisselend. Soms om de beurt. Maar de een draagt in de praktijk meer boeken aan dan de ander. We kiezen vaak wat ons wat lijkt. We hebben er geen vaste structuur voor. Degene die het boek inbrengt, zorgt meestal voor een introductie, soms een samenvatting en dan komt het gesprek altijd goed op gang. Verder zorgen we ervoor dat iedereen zijn mening erover geeft. In het begin bespraken we een boek aan de hand van vragen en gaven we het boek nog weleens een cijfer. De link met het werk bepaalt soms ook de manier waarop we het boek bespreken. Er zijn een paar psychologen in onze leesclub, waardoor we soms wat ver ingaan op de psychologische kant en de geloofwaardigheid van de personages. Bijvoorbeeld of een personage wel iemand is van vlees en bloed, of dat het gaat om een onbetrouwbare verteller. Sommigen willen zich kunnen identificeren met de hoofdpersoon; voor anderen is dat niet belangrijk. Het interessante is dat we er vaak verschillend over denken. Er is geen prestatiedruk om een boek altijd heel grondig te bespreken. Dat is heel fijn.’

Welke boeken hebben de meeste indruk gemaakt?
Marianne: ‘Van de boeken die ik sinds september heb gelezen weet ik het niet zo goed. Daarvoor maakte het boek Oscar en Oma Rozerood van EricEmmanuel Schmitt, over brieven die de elfjarige Oscar schrijft aan God, veel indruk op mij.’

Mieke: ‘Leven en lot vond ik hartverscheurend; het heeft me aangegrepen. Het veranderde mijn kijk op wat er gebeurd is in Rusland. Vasili Grossman is een goede verteller. Het boek dat we nu lezen van Julia Navarro, heeft mijn horizon verder verbreed over onder andere het conflict tussen Palestijnen en Israëliërs en me hierover aan het denken gezet.’

Helma: ’Voor mij is het ook Leven en lot over Rusland en de Joden. Verder ook het boek van Jan Brokken over Youri Egorov en De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld.’

Hebben jullie tips voor andere leesclubs? ‘
Lees meer boeken van Jan Brokken; het is jammer dat hij niet zo bekend is. En lees gewoon meer boeken en minder kranten!’