Home Dwars nieuws Drie pakhuysen aan het IJ

Drie pakhuysen aan het IJ

0
Krakers en kunstenaars aan de IJ-oevers in Pakhuis Afrika.

Zet een kompasnaald op de kaart en trek een cirkel rond je woning. Zo bepaalde Dineke Rizzoli waar ze ging wandelen in coronatijd. Deze bestemming is knooppunt drie vanuit Oost in een reeks van vijf en biedt een blik op drie ‘pakhuysen’.

Dineke Rizzoli

De pakhuizen rond Pakhuis De Zwijger werden eind negentiende eeuw aan het diepe IJ-water gebouwd. In 1876 was het Noordzeekanaal geopend en zeven jaar later konden grotere schepen direct zonder overslag worden gelost. Eind negentiende eeuw was dit stuk van Oost een wildernis. Stadsingenieur Van Niftrik bewerkstelligde dat tussen spoorlijn en IJ een smalle kade aangelegd werd. Met de bouw van de ‘Pakhuysen’ Europa, Azië en Africa, startte de ontwikkeling van de kade. In de eerste helft van de 20e eeuw kwam het Oostelijk Havengebied in volle bloei: het was een komen en gaan van schepen met vracht uit de koloniën.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw had ik mijn winkel ‘Borduur Boutique’ in de Pretoriusstraat. Op de fiets reed ik naar de Piet Heinkade voor inkoop bij Burda, groothandelaar in tijdschriften met borduur-, haak-, brei- en knippatronen. De kade maakte toen al een verwaarloosde indruk. Krakers, kunstenaars en stadsnomaden namen langzaam aan bezit van de terreinen. Gelukkig maar want met deze mensen is mede voorkomen dat er te veel gesloopt werd.

Heden ten dage, in de 21ste eeuw, ziet het er hier futuristisch uit; enorme cruiseschepen meren er af. De functies op de kavels van de ‘ Pakhuysen’ zelf zijn omgetoverd tot comfortabele kantoor- en woning-realiteiten. Het maritiem evenement Sail is nu afgelast vanwege de covid19-crisis, maar in 2025 bestaat Amsterdam 750 jaar en dat zal hier groots gevierd worden.

Huys Africa
Dit eerste pakhuis werd gebouwd begin 1883, in opdracht van de N.V. Handelskade, die in 1946 opging in het Blauwhoedenveem. Veem is een ‘vennootschap belast met het vervoer en den opslag van koopmansgoederen’. Het pakhuis brandde af in 1915 en er kwam een nieuw pakhuis met zijn beroemde ondersteunende paddenstoelkolommen. De ‘roestvlekken’ op de gevel verwijzen naar roest uit vroegere tijd. Op het pakhuis zijn woningen gebouwd. Huys Africa grenst bij de regenpijp aan cultuurcentrum ‘Pakhuis de Zwijger’.

Huys Azië is nu Pakhuis Amsterdam.

Huys Azië
Dit pakhuis bestaat uit twee delen. Een L-vormig gebouw in baksteen leunt op laagbouw dat lijkt op een gestript oud pakhuis. Beide delen zijn echter nieuw. De laagbouw is opgetrokken uit staal en glas. Het bakstenen deel is massief op de begane grond en ijler bovenin. Een enorme gevelsteen geeft het oprichtingsjaar 1883 aan. In dit deel werd in december 2004 Restaurant Fifteen van Jamie Oliver geopend. Tot het failliet ging in 2016 hebben 168 leerlingen er hun opleiding afgemaakt. Ook chef-kok Jos Timmer, mede-eigenaar van Restaurant De Kas in Frankendael werkt er weer. In Huys Azië nr. 5 is de Amsterdam School of Real Estate (ASRE) gevestigd. Dit academisch UvA-instituut voor vastgoedkunde analyseert vraagstukken rond duurzame (her)ontwikkeling.

Huys Europa.

Huys Europa
Gebouw Nieuw Europa 1 is één van de vier blokken van het door IBC/ Heijmans ontwikkelde project Nieuw Europa. De blokken staan rondom de verbouwde pakhuizen Amsterdam en Afrika. Het karakteristieke oranje pand met woon-, werk- en commerciële ruimten van de Architecten Cie is op de begane vloer ingericht met een lounge. De constructie met glazen puien en stalen kolommen, diagonalen en liggers, heeft een transparant en robuust uiterlijk. Het middendeel van het gebouw bestaat uit een betonnen raamwerk met vier kantoorlagen. De bovenverdieping is ingevuld met twaalf panoramische appartementen.

Meer informatie over alle vijf knooppunten op www.geheugenvanoost.nl