Ook meer gewandeld de afgelopen maanden? Even het huis uit, iets doen aan de conditie? Dineke Rizzoli wilde niet elke dag dezelfde wandeling maken en zette met een kompas op de kaart een cirkel vanuit haar woning. Daarop vond ze vijf knooppun-ten in de verschillende gebieden van Oost. Wandelbestemmin-gen die steeds zicht bieden op drie historische elementen.
Dineke Rizzoli | Foto’s Jabbar Noorbakhsh | Dwars
De hoek Mauritskade / Pontanusstraat in Oud Oost is knooppunt 2 in het gebied Oud-Oost en herinnert aan barre tijden en welvaart. Wist u bijvoorbeeld dat in 1672 de winkels ook dicht gingen, net als nu in het coronajaar 2020?
Molen de Gooyer
Amsterdam had al voor de tachtigjarige oorlog korenmolens staan bij de stads-muur. Een goede plek met veel wind op de scheiding tussen stad en land. Toen de stad zich uitbreidde verhuisde de zogenaamde Goyermolen rond 1662 naar bolwerk Oosterbeer. Kort daarna brak de pest uit in Amsterdam. Er vielen meer dan 24.000 doden, tien procent van de bevolking. De kermis werd afgelast, maar de kerken stroomden vol. Ook het Rampjaar 1672 was zwaar voor Amsterdam. Het land rondom de stad was onder water gezet ter bescherming tegen de Franse vijand. Scholen en winkels werden gesloten; er was voedselgebrek.
Maar de Amsterdamse welvaart nam weer toe toen de Franse koning een besluit afkondigde dat de Hugenoten zozeer in hun vrijheid beperkte dat een stroom vluchtelingen naar het noorden ontstond.
In de tijd van Napoleon, 1810-1813, werd de Oranje Nassaukazerne aan de Sarphatistraat gebouwd tussen de twee bolwerken Oetewaal en Oosterbeer. Molen De Gooyer ving toen weer te weinig wind. Daarop besloot de gemeenteraad in 1814 de molen nogmaals te verplaatsen. Hij werd geplaatst bij Zeeburger-straat / Funenkade op het onderstuk van een vuilwatermolen. De Gooyer is sinds 1925 buiten gebruik en tot op de dag van vandaag draaien de wieken, maar zonder te malen. In het voormalig badhuis naast de molen zit Brouwerij ’t IJ en daar drink je ‘IJ van de Duvel’. Aan zuidzijde van de Singelgracht was eens een herberg ….
De Oosterbeerbrug
Deze heet officieel brug 354 en is een waterkeringsbrug op de Zeeburgerstraat die het Zeeburgerpad verbindt met de Zeeburgerdijk. Hieronder gaat de Singelgracht over in het Lozingskanaal richting gemaal Zeeburg. In de Singelgracht stond de Oosterbeer, een van de twee Steenen Beeren die het zeewater verhinderden de Singelgracht binnen te dringen. Een beer is een gemetselde onderbreking in een gracht om water te keren. De tegenwoordige brug van Piet Kramer is in Amsterdam-se Schoolstijl en heeft wat eenvoudig siersmeedijzer. Aan de zuidzijde is een simpele, horizontale versiering aange-bracht. Aan de straatoverzijde heeft café Dorst een prachtig terras, met uitzicht op De Gooyer.
Roomtuintjes
In 1663 lag het gebied van de Roomtuintjes, uitspanning en herberg, buiten de stadsmuren, in het dorp Oetewaal, wat huisjes en een kerk. Op zondagen bezochten gezinnen met kinderen de uitspanning. De herberg had stallen voor vee. Veehandelaren betaalden in natura want de herbergier mocht de koeien melken en de room verkopen. De Roomtuintjes is gesloopt bij de bouw van de 19de-eeuwse Dapperbuurt. Rond 1970 wilde de gemeente er meer ‘lucht, licht en leefruimte’. Er kwamen negen woonblokken rond kleine binnenhofjes. De stijl week sterk af van de omgeving. Actiegroep De Sterke Arm protesteerde heftig tegen dit soort nieuwbouw. En met succes. In de Dapperbuurt vond daarna stadsvernieuwing plaats met fundamentenherstel en behoud van het oude.
Op een binnenplein van de Roomtuintjes staat het gebouwtje van de traditionele Sport- en Ontspanningsvereniging Pontania. U kunt er fijn bridgen. Het is een gezellige club met ongeveer hon-derd leden.
Alle vijf knooppunten kunnen bekeken worden op www.geheugenvanoost.nl
